Μ’ όλο που στις διαφημιστικές πινακίδες των ιερών του Σίντο γράφεται συνήθως με χιραγκάνα (おみくじ), με ιδεογράμματα αυτή η λέξη μπορεί να γραφεί με δύο τρόπους: 御御籤 ή 御神籤. Το «ο» είναι το γνωστό, τιμητικό πρόθεμα, που στην πρώτη περίπτωση διπλασιάζεται. «Κούτζι» σημαίνει κάτι σαν λοτταρία, και το βρίσκομε και σ’ άλλες ιαπωνικές λέξεις, όπως «τακαρακούτζι» (που είναι η γνωστότερη ιαπωνική λοτταρία). Εάν το «μι» γραφτεί με το ιδεόγραμμα «κάμι» =σιντοϊστική θεότητα, όπως στη δεύτερη περίπτωση, τότε η λέξη σημαίνει κάτι σαν «θεία λοτταρία». Πραγματικά, τα ο-μικούτζι είναι λωρίδες χαρτιού που γράφουν επάνω κάτι σχετικά με την παρούσα κατάσταση ή με το μέλλον, με την τύχη. Είναι μια, η πιο συνηθισμένη, χρησμοδοτική μέθοδος, που τη συναντάμε στα σιντοϊστικά ιερά. Οι λωρίδες χαρτιού είναι συνήθως λευκές, αλλά ανάλογα με το ιερό, μπορεί να είναι και διαφόρων χρωμάτων ή διακοσμημένες με διάφορα μοτίβα.
Η παραδοσιακή μέθοδος της χρησμοδοσίας είναι η εξής: μέσα σ’ ένα μακρόστενο, ξύλινο κουτί, που στην κάτω πλευρά του έχει μια οπή, και που διατίθεται στα γκισέ των καταστημάτων που πουλάνε φυλαχτά, έμα κ.λπ. στις αυλές αυτών των ιερών (με κάποιο μικρό αντίτιμο), υπάρχουν ραβδάκια από μπαμπού, που έχουν πάνω έναν αριθμό. Κανείς σείει δυνατά το κουτί, ώστε να δώσει στο κάμι του ιερού (αλλά και στην τύχη, εφόσον η αίσθηση είναι ότι κατά κάποιο τρόπο απευθύνονται και στους δύο) τη δυνατότητα να παίξει το δικό του μέρος, και κάποιο ραβδάκι βγαίνει από την οπή. Αυτό δίνεται στη μίκο (τις κοπέλλες με τη γνωστή στολή που αποτελείται από τη βερμιγιόν χακάμα και το λευκό πουκάμισο) ή, σπανιότερα, στον ιερέα που μπορεί να κάθεται στο γκισέ, κι αυτή επιστρέφει στον ενδιαφερόμενο το ο-μικούτζι. Σήμερα μπορεί να γίνει κι αυτό, το σύνηθες όμως είναι το κουτί να περιέχει ήδη, τυλιγμένα σε ρολό ή διπλωμένα, τα μικούτζι. Ο ενδιαφερόμενος το ξετυλίγει και διαβάζει το περιεχόμενο, που έχει να κάνει με την υγεία, το επάγγελμα, τις σχέσεις, το μέλλον κι οτιδήποτε άλλο κομμάτι της ζωής μπορεί κανείς να φανταστεί. Στην περίπτωση ιερών που είναι εξειδικευμένα σε κάτι, π.χ. στην εύρεση συντρόφου, στην υγεία κ.λπ. το περιεχόμενο θα αφορά αυτό τον τομέα. Μπορεί και στο ίδιο ιερό να είναι παραταγμένα ο-μικούτζι για διάφορους σκοπούς. Το ο-μικούτζι της αγάπης (κόι-μικούτζι) είναι βέβαια πολύ δημοφιλές. Συνήθως η όλη διαδικασία γίνεται από παρέες ή από ζευγάρια, μέσα σε μια χαρούμενη ατμόσφαιρα γεμάτη γέλια, καθώς βέβαια και περιέργεια και αδημονία για το τι μπορεί να γράφει το μικούτζι. Αυτό που γράφει το παίρνουν στα σοβαρά ή όχι, ανάλογα με την πρόθεση της χρησμοδοσίας, που μπορεί να είναι (το συνηθέστερο) μια κίνηση «για πλάκα» στη διάρκεια του προσκυνήματος ενός ιερού ή η λήψη της θείας συμβουλής γύρω από κάποιο σοβαρό θέμα. Σ’ αυτή την περίπτωση συνήθως θα πάει κανείς στο ιερό μόνος του, κάποια στιγμή που τα πλήθη έχουν φύγει και αυτό καλύπτεται από μια ατμόσφαιρα δέους και σιωπής.
Για να γίνει η χρησμοδοσία πιο ενδιαφέρουσα, οι παραγωγοί των μικούτζι έχουν δημιουργήσει διάφορες κατηγορίες τύχης, που καλύπτουν μια κλίμακα από τη μεγαλύτερη έως τη μικρότερη ή από την καλύτερη έως τη χειρότερη, καθώς και με κάποια ενδιάμεσα. Έτσι υπάρχει η «μεγάλη τύχη» (dai kichi大吉), η «μεσαία τύχη» (chuu kichi中吉), η «μικρή τύχη» (shou kichi 小吉), η απλώς «τύχη» (kichi 吉), η «μισή τύχη» (han kichi 半吉), η «τελική τύχη» (sue kichi 末吉 )… Ακολουθεί η «μεγάλη ατυχία», η «μικρή ατυχία», η «τελική ατυχία» κ.ο.κ. Οι ενδιαφερόμενοι θα κυττάξουν πρώτα το σημείο που γράφονται αυτές οι γενικές αποτιμήσεις ή κατηγοριοποιήσεις της τύχης τους και μετά θα διαβάσουν τις λεπτομέρειες. Ωστόσο, όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αυτές είναι δυσνόητες, πράγμα που επιδεινώνεται από το γεγονός ότι γράφονται με δύσκολα, σπάνια ιδεογράμματα. Αρκετά βασίζονται σε μια από τις κλασικές συλλογές ποιημάτων. Έτσι συχνά η χρησμοδοσία, αντί να διαφωτίσει, χρειάζεται η ίδια ερμηνεία. Κι επειδή αυτή δεν είναι εύκολη, το πράγμα, με την τελευταία κίνηση της διαδικασίας, αφήνεται στους θεούς.
Η τελευταία κίνηση είναι εκείνη, που δημιουργεί ένα από τα πιο χτυπητά στοιχεία που διακρίνουν την εμφάνιση των σιντοϊστικών ιερών: τα μικούτζι, συνήθως αυτά που δεν δηλώνουν μεγάλη τύχη (τα τελευταία, συνήθως τα παίρνει κανείς μαζί του για να έχει αυτή την τύχη κοντά του) δένεται φιόγκο κάπου στην αυλή του ιερού. Αυτό το «κάπου» μπορεί να είναι ειδικά πλαίσια που έχει το ιερό γι αυτό το σκοπό. Μπορεί όμως να είναι κι οπουδήποτε αλλού, όπως σε κάποιο άγαλμα ή στα κλαδιά ενός δέντρου, ιδίως πεύκου. Στην περίπτωση του πεύκου, αυτό γίνεται επειδή η λέξη πεύκο 松 = μάτσου είναι ομόηχη με τη λέξη για το περιμένω (待つ = μάτσου), ώστε την κακή ή όχι τόσο καλή τύχη να την περιμένει το δέντρο μάλλον παρά ο άνθρωπος. Παλιότερα, την εποχή Εντό, το δέσιμο (結び = μουσούμπι) είχε την έννοια της σύναψης ενός συνδέσμου (縁 = εν) με το κάμι του ιερού. Η περίπτωση του δεσίματος σε δέντρα είναι πολύ συνηθισμένη και συχνά βλέπει κανείς δέντρα στις αυλές των σιντοιστικών ιερών να μοιάζουν σαν ανθισμένα με χάρτινα λουλούδια. Συχνά η ποσότητα είναι υπερβολική, έτσι που το δέντρο χάνεται κάτω από τα μικούτζι. Πρόκειται για ένα θέαμα, που προσθέτει μια ακόμα ιδιαιτερότητα σ’ αυτά τα ιερά.
Φωτογραφίες (του Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου)
