Δεν ξέρω –και δεν ξέρω αν ξέρει κανένας- πόσοι από τους χιλιάδες ναούς αυτής της χώρας είναι αφιερωμένοι στη βουδιστική οντότητα που ξεκίνησε σαν Αβαλοκιτεσβάρα από την Ινδία για να μετεξελιχθεί σε Γκουάν-γιν στην Κίνα και σε Κάνον (觀音) ή Κάνζεον (觀世音) στην Ιαπωνία –τα προσωπικά μου στατιστικά δείχνουν ότι ισχύει κάτι που είχα γράψει παλιότερα: πρόκειται αναμφίβολα για μια από τις δημοφιλέστερες «θεότητες» του βουδιστικού κόσμου και λατρεύεται εξίσου από σχεδόν όλες τις σέχτες. Και δεν είναι περίεργο αν σκεφτεί κανείς ότι συμβολίζει μια από τις ποιότητες που όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται κάποια στιγμή στη ζωή τους: το έλεος. Τόσο ως ρόλος, όσο και ως απεικόνιση –μια νέα γυναίκα με ευγενικά χαρακτηριστικά και καλοσυνάτη έκφραση- είναι ό,τι κοντινότερο μπορεί να σκεφτεί κάποιος που έχει μεγαλώσει στην χριστιανική παράδοση, στην Παναγία.
Τα προσκυνήματα στους ναούς της Κάνον είναι από τα παλιότερα –και τα μεγαλύτερα, και τα σημαντικότερα- στην Ιαπωνία: ήδη από την περίοδο Χέιαν, στα τέλη της πρώτης χιλιετίας, υπάρχουν αναφορές σε «κύκλους» των 100 ναών σε όλη τη χώρα, μοιρασμένους εξίσου στα ανατολικά και τα δυτικά, τα βόρεια και τα νότια. Τόσο η Καμακούρα, η πρώτη πρωτεύουσα των σογκούν όσο και το Έντο, η τελευταία, είχαν τους δικούς της 33 ναούς αφιερωμένους σ’ αυτή και ακόμα και σήμερα, βλέπει κανείς στο Σενσότζι της Ασακούσα, τον μεγαλύτερο ίσως ναό της Κάνον και υποστηριζόμενο από μια ξεχωριστή σέχτα που τη λατρεύει, ανθρώπους ντυμένους στα άσπρα που έρχονται από όλη τη χώρα για να της ψάλλουν μια σούτρα και για να πάρουν στο βιβλιαράκι τους τη σφραγίδα-ευχή της και την ελπίδα ότι κάποτε θα ακούσει, όπως λέει και το όνομά της («αυτή που ακούει τις φωνές όλου του κόσμου») και τη δική τους έκκληση για βοήθεια.
Άλλοτε με χίλια χέρια για να μπορεί να φτάνει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, άλλοτε με έντεκα κεφάλια για να μπορεί να βλέπει και να ακούει όσο το δυνατόν περισσότερους, κάποια από τις 33 μορφές –όπως τις θέλει η «Σούτρα του Λωτού» και όπως τις έχει μεταλλάξει η ιαπωνική παράδοση και τέχνη- της Κάνον υπάρχει σε κάθε πόλη ή χωριό της Ιαπωνίας. Και, όχι τόσο παράδοξα γι αυτή τη χώρα των αντιθέσεων ειδικά σε ό,τι σχετίζεται με τη θρησκεία, και στις φωτογραφικές τσάντες μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού: στην Κάνον οφείλει την ονομασία της μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες φωτογραφικών ειδών της χώρας –και του κόσμου. (Δεν υπάρχει κανένας συμβολισμός γι αυτό –απλώς ο ιδρυτής της εταιρείας ήταν πιστός βουδιστής.) Παρότι δε, σπάνια βλέπει κανείς στην Ιαπωνία ακραίες εκφάνσεις λατρείας όπως αυτές που βλέπει στις χριστιανικές χώρες σε σχέση με την Παναγία, θα ήταν λάθος να θεωρήσει ότι η σημασία που αποδίδουν στην Κάνον οι Ιάπωνες είναι μικρή: η σωτηριολογία δεν είναι προνόμιο των χριστιανών –ή των Δυτικών.
