Ναι, το κλισέ ισχύει: πράγματι, οι πολεμικές τέχνες είναι πανταχού παρούσες στην Ιαπωνία. Ειδικά οι εννέα που οι ιαπωνικές αρχές έχουν συμφωνήσει να αποκαλούν “Νιχόν Μπούντο” (日本武道), δηλαδή “ιαπωνικές πολεμικές τέχνες” δηλαδή το τζούντο, το καράτε, το αϊκίντο, το Σορίντζι Κέμπο (χοντρικά, ένας συνδυασμός τζούντο και καράτε), το ερασιτεχνικό σούμο, η ξιφασκία κέντο (και μαζί της η ξιφούλκηση ιάιντο και το τζόντο που χρησιμοποιεί ένα ραβδί 1,2 μ), η ναγκινάτα (ιαπωνικός λογχοπέλεκυς), το τζούκεντο (και μαζί του το τάνκεντο, τέχνες της χρήσης της ξιφολόγχης με ή χωρίς το τουφέκι αντίστοιχα) και η κλασική τοξοβολία κιούντο, διδάσκονται σε εκατοντάδες σχολικές, πανεπιστημιακές και εταιρικές λέσχες, δημόσιες και ιδιωτικές, τα πρωταθλήματά τους (ειδικά του τζούντο και του κέντο) προβάλλονται και από τα ΜΜΕ, καταστήματα εξοπλισμού τους υπάρχουν σε όλες τις μεγάλες πόλεις, οι πιο υψηλόβαθμοι και σημαντικότεροι εκπαιδευτές τους ακόμα ζουν και διδάσκουν εδώ και, πολύ σημαντικό, έχουν μια μόνιμη θέση στη συνείδηση του κόσμου οπότε αν κάποιος αποφασίσει να ασχοληθεί μαζί τους, ο περίγυρός του δεν θα τον αντιμετωπίσει σαν κάτι αξιοπερίεργο.
Από την άλλη, ο τρόπος που αντιλαμβάνονται το κλισέ οι περισσότεροι είναι εσφαλμένος. Καθώς οι πολεμικές τέχνες είναι σχεδόν αποκλειστικά ερασιτεχνική ενασχόληση, κανείς δεν έχει την προσδοκία από τους ασχολούμενους να αφιερώνουν όλη τους τη ζωή σ’ αυτές και όσοι το κάνουν, αυτοί δηλαδή που κάποια στιγμή γίνονται δάσκαλοι, αντιμετωπίζονται με κάπως ανάμικτα συναισθήματα: βεβαίως χαίρουν θαυμασμού για το υψηλό επίπεδο στο οποίο έχουν φτάσει αλλά από την άλλη θεωρούνται και κάπως εκκεντρικοί· αν κάποιος είναι ταυτόχρονα διευθυντής μιας εταιρείας και δάσκαλος κέντο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο σεβασμός που προκαλεί η πρώτη ιδιότητα είναι πολύ ψηλότερος από αυτόν που προκαλεί η δεύτερη. Σε τελική ανάλυση, ναι μεν οι πολεμικές τέχνες βρίσκονται παντού αλλά δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ αυτών και των πραγματικά δημοφιλών χόμπι όπως είναι το γκολφ (για τους ενήλικες) ή το μπέιζμπολ (για τα παιδιά) –τις προάλλες εξηγούσα σε έναν φίλο, ότι τα τρία καταστήματα με είδη πολεμικών τεχνών στον ίδιο δρόμο του Σουϊντομπάσι είναι αστεία υπόθεση μπροστά στα 200 και παραπάνω καταστήματα με κιθάρες στον ίδιο δρόμο του Οτσανομίζου.
Η αναφορά στις πολεμικές τέχνες σαν χόμπι προκαλεί συχνά παρεξηγήσεις: οι Ιάπωνες που ασχολούνται με το συγκεκριμένο αντικείμενο, ασχολούνται με ιδιαίτερη σοβαρότητα όμως αυτό συμβαίνει επειδή γενικά ασχολούνται με σοβαρότητα με ό,τι κάνουν –το ίδιο ισχύει για το γκολφ, το μπέιζμπολ, το καραόκε ή την παρατήρηση τρένων. Αντίθετα με ό,τι πιστεύουν πολλοί δυτικοί ομόλογοί τους όμως, πολύ λίγοι εμβαθύνουν σε αυτό που, εσφαλμένα κατά την άποψή μου, αποκαλείται “φιλοσοφία των πολεμικών τεχνών”, δηλαδή σε όλα εκείνα τα θεωρητικά στοιχεία που συνοδεύουν το καθαρά τεχνικό μέρος των συστημάτων αυτών. Ο λόγος; Προφανώς δεν μπορώ να μιλήσω για λογαριασμό όλων όμως πιστεύω ότι ο βασικότερος είναι ότι δεν τα χρειάζονται: πολλά από τα πράγματα που οι δυτικοί συμπεριλαμβάνουν στο πακέτο που αποκαλούν “φιλοσοφία” είναι πολιτισμικά στοιχεία που υπάρχουν σε όλες τις διαστάσεις της καθημερινής ζωής· όπως είχα γράψει και κάπου αλλού, κάποιοι δυτικοί ασκούμενοι με τις πολεμικές τέχνες αναλύουν μέχρι αηδίας τη φράση “ονεγάι σιμάσου” (お願いします) που ανταλλάσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητών στην αρχή της προπόνησης –για τους Ιάπωνες η ίδια έκφραση είναι κάτι που λες, μεταξύ άλλων, όταν αγοράζεις εφημερίδα από το περίπτερο.
