Στον χώρο της υψηλής τεχνολογίας και ειδικά στο κομμάτι του που σχετίζεται με το ντιζάιν, θεωρείται κοινός τόπος ότι η δημοτικότητα των προϊόντων της Apple οφείλεται κατά ένα μέρος και στις ιαπωνικές επιρροές που ο θρυλικός συνιδρυτής και επί χρόνια επικεφαλής της, Στιβ Τζομπς είχε υιοθετήσει τόσο στην προσωπική του ζωή όσο και στην εταιρεία του. Οι λιτές γραμμές, οι μονόχρωμες επιφάνειες, η μινιμαλιστική διακόσμηση, η έμφαση στη συσκευασία είναι όλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το κλασικό ιαπωνικό στιλ και που αποτελούν αυτό που οι Ιάπωνες αποκαλούν “ουάφου” (和風)· μια λέξη με τη διπλή σημασία “ιαπωνικό στιλ” και “αρμονικό στιλ” αφού το πρώτο της ιδεόγραμμα, το “ουά” (和) χρησιμοποιείται από τον 8ο αιώνα και μετά για να περιγράψει τη χώρα και σχεδόν οτιδήποτε εγγενώς ιαπωνικό –ρούχα, φαγητό, αρχιτεκτονική, αντίληψη ή οτιδήποτε άλλο- και ταυτόχρονα για να αποδώσει την αίσθηση της αρμονίας, της ειρήνης και του ενιαίου συνόλου.
Αμέτρητοι τόνοι μελάνης έχουν χυθεί για την περιγραφή του “ουά”, είτε με τη μία ερμηνεία είτε με την άλλη –όμως αυτό που έχει σημασία στην πραγματικότητα είναι η συνειδητοποίηση ότι οι δύο ερμηνείες δεν είναι αντιφατικές: η ιδέα της μη-διαταραχής, της ηρεμίας, της εξισορρόπησης των σχέσεων και των αντικρουόμενων στοιχείων είναι τόσο βαθιά στην ιαπωνική συνείδηση που δεν πρέπει να παραξενεύει ότι οι Ιάπωνες τη θεωρούν ταυτόσημη με την εθνική τους ταυτότητα. Μια από τις πιο συνηθισμένες δικαιολογίες που ακούει κανείς σχετικά με το γιατί τα πράγματα στην Ιαπωνία γίνονται με τον τρόπο που γίνονται είναι “για να μη διαταραχτεί το ‘ουά’”· το γεγονός ότι ενίοτε το “ουά” αντιμετωπίζεται περίπου σαν ένα τοτέμ μπροστά από το οποίο θυσιάζονται στοιχεία απαραίτητα για την εξέλιξη των ανθρώπων όπως η λογική ή η δημιουργικότητα, μάλλον περνάει απαρατήρητο.
Βαριά θέματα, πιο ταιριαστά για κοινωνιολογικές/ανθρωπολογικές μελέτες –ναι, όμως προσωπικά δεν παύω να εντυπωσιάζομαι από το πόσο διάχυτη είναι η ιδέα του “ουά” σε κάθε διάσταση της ιαπωνικής ζωής και πόσο από κάποιο σημείο κι έπειτα, μεταγγίζεται ακόμα και σε ανθρώπους που δε γεννήθηκαν και δε μεγάλωσαν μέσα στη συγκεκριμένη κοινωνία. Ακόμα περισσότερο, βρίσκω συναρπαστικό πώς, ειδικά σε ό,τι σχετίζεται στην αισθητική του εφαρμογή, καταφέρνει να ισοσταθμίζει όλα τα ακραία και αντιφατικά στοιχεία που συνδιαμορφώνουν την πραγματικότητα της σημερινής Ιαπωνίας. Και ίσως τελικά αυτό να είναι και το σημείο που οι δύο έννοιες του “ουάφου” ενώνονται: ιαπωνικό είναι κάθε τι που παίρνει πράγματα που σε οποιαδήποτε άλλη κουλτούρα θα βρίσκονταν μακριά και όχι μόνο τα φέρνει κοντά, αλλά τα συνδυάζει με τέτοιον τρόπο που να μοιάζουν το ένα φυσική συνέχεια του άλλου. Πώς μπορεί κανείς να μείνει αδιάφορος μπροστά σε κάτι τέτοιο;
