Πρώτη φορά πήγα σε συναυλία του Πάνου Καράν το 2015. Ήταν μια συναυλία στο Suntory Hall του Τόκιο, τα έσοδα της οποίας – όπως συμβαίνει σε όλες τις συναυλίες του στην Ιαπωνία – δόθηκαν για την ενίσχυση της Fukushima Youth Sinfonietta (Συμφωνιέτα Νέων της Φουκουσίμα). Δεν τον γνώριζα προσωπικά. Όμως με είχαν αγγίξει οι εικόνες που είχα δει στο βίντεο που είχαμε αναδημοσιεύσει το 2013 από τις δράσεις του στο Τοχόκου μετά τον Μεγάλο Σεισμό στην Ανατολική Ιαπωνία. Θυμόμουν την παρηγοριά στα τρομαγμένα πρόσωπα των συμπατριωτών μου που έδιναν οι νότες του ηλεκτρικού του πιάνου, στα πολλά μικρά “κονσέρτα” του στους πρόχειρους καταυλισμούς στις περιοχές που χτυπήθηκαν τόσο βάναυσα στην τραγωδία του 2011. Ξαναπήγα στο ρεσιτάλ του στο Τόκιο το 2021 (δυστυχώς δεν πρόλαβα να πάω το 2022) και τότε αποφορτισμένη από το ακτιβιστικό έργο του στο Τοχόκου, απόλαυσα τη μουσική και το ταλέντο του.
Είναι τόσο σημαντικό και αισιόδοξο να υπάρχουν ανάμεσά μας άνθρωποι όπως ο Πάνος Καράν. Που θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο μας προς το καλύτερο, που η ζωή και το έργο τους είναι αφοσίωση σε αυτόν τον σκοπό.
Τον ευχαριστούμε πολύ για αυτήν τη συνέντευξη και ελπίζουμε να την βρείτε και εσείς πολύ ενδιαφέρουσα.
Υ.Γ. Όπως ανακοινώθηκε μετά τη συνάντηση των Πρωθυπουργών της Ελλάδος και της Ιαπωνίας τον Ιανουάριο στο Τόκιο, οι χώρες μας σκοπεύουν να γιορτάσουν τα 125 χρόνια των διπλωματικών τους σχέσεων το 2024, ως «Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού». Τι πιο ωραίο να γιορταστεί και με συναυλία της Fukushima Youth Sinfonietta και στην Ελλάδα!
Συνέντευξη: Τζούνκο Ναγκάτα 永田 純子
Αυτές τις μέρες ηχογραφείτε το πρώτο άλμπουμ της Fukushima Youth Sinfonietta. Πριν μας μιλήσετε για την ορχήστρα θα θέλαμε να γυρίσουμε για λίγο στο τραγικό 2011, να μας μιλήσετε για εκείνη την περίοδο όταν επισκεφτήκατε το Τοχόκου μόλις λίγους μήνες μετά τον σεισμό, το τσουνάμι και το πυρηνικό δυστύχημα. Έχουμε δει φωτογραφίες και βίντεο που παίζετε πιάνο στους καταυλισμούς και σε σχολεία της Φουκουσίμα και του Μιγιάγκι. Συγκλονιστικές, συγκινητικές εικόνες.
Κάθε πρόσωπο είχε μια ιστορία επιβίωσης, μια ιστορία ζωής και θανάτου από το τσουνάμι. H όψη της καταστροφής, οι ήχοι, οι σειρήνες, οι χαμένοι φίλοι, όλα ήταν χαραγμένα στα πρόσωπα. Το πρόσωπο ενός γέρου ψαρά που έχασε τα πάντα, μιας εθελόντριας που βοηθάει άλλους αφού έχασε το σπίτι της και τον πατέρα της, ενός δεκάχρονου παιδιού με μάτια ώριμου άντρα. Τα παγωμένα μαύρα νερά σαρώνουν τα πάντα σαν ένας δαίμονας, έγραψε ένας μαθητής, καταπίνοντας ό,τι βρίσκουν στο διάβα τους, χωρίς διακρίσεις, καταστρέφοντας ζωές, ανοίγοντας πληγές, κλέβοντας το βιος του κόσμου.
Από τότε έχετε ταξιδέψει αρκετές φορές στην περιοχή και έχετε ζήσει την πορεία της αναγέννησής της από την καταστροφή. Πως είναι σήμερα 12 χρόνια μετά;
Η ζωή φυσικά συνεχίζεται, αλλά οι πληγές, παρ’ ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, παραμένουν. Η Φουκουσίμα είναι το μέρος όπου μια αόρατη απειλή κατέστρεψε ζωές με τρόπους που είναι αδύνατο να μετρηθούν. Για παράδειγμα μια πόλη των 70.000 κατοίκων, που γλίτωσε από τον σεισμό και το τσουνάμι, τώρα έχει μείνει με 10.000. Σπίτια, που ενώ παραμένουν όρθια, εγκαταλείφθηκαν βιαστικά, κλειδωμένα μέσα στη ζώνη αποκλεισμού, και περιμένουν τους κατοίκους τους να επιστρέψουν μετά από χρόνια. Υπάρχει μια ψυχολογική παρενέργεια που βαραίνει τον πυρήνα της ταυτότητας αυτών των κατοίκων. Είναι άνθρωποι που παραμερίστηκαν και νιώθουν ότι μπορεί και να ξεχάστηκαν. Είναι δύσκολο να προχωρήσεις μπροστά και να νιώσεις την πρόοδο του χρόνου, όταν αυτή η πρόοδος μετριέται σε διαστήματα των δεκαετιών.
Πως αποφασίσατε να ιδρύσετε την Fukushima Youth Sinfonietta; Μιλήστε μας για την εξέλιξή της, τις σημαντικότερες στιγμές της, καθώς και για το άλμπουμ που ηχογραφείτε.
Η Fukushima Youth Sinfonietta (FYS) είναι ένα από τα πιο θετικά πράγματα που προέκυψαν από την καταστροφή που προκάλεσε ο σεισμός και το τσουνάμι του 2011. Την ιδρύσαμε με την βρετανική φιλανθρωπική οργάνωση Keys of Change σε συνεργασία με σχολεία της Φουκουσίμα, έπειτα από αρκετές επισκέψεις στην Ιαπωνία και τις εκκλήσεις σχολείων και γονέων, με πρωταρχικό σκοπό να φέρει την ελπίδα στους νέους της περιοχής.
Η ορχήστρα έχει σημειώσει ραγδαία πρόοδο μουσικά και έχει ήδη εμφανιστεί στο Queen Elizabeth Hall στο Λονδίνο (2014 και 2019), στην Όπερα του Τόκιο (2015), στο Boston Symphony Hall (2016), στο Bangkok Siam Pic Ganesha Theatre (2017) και στο Suntory Hall (2018). Είναι μια δυναμική ομάδα από περίπου πενήντα νέους μουσικούς από την Ιαπωνία που την τελευταία δεκαετία έχουν μαθητεύσει με μουσικούς του Keys of Change καθώς και από άλλους επαγγελματίες. Όπως έχουν δείξει πολυάριθμες μαρτυρίες μαθητών, καθηγητών και γονέων της Φουκουσίμα, είναι μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή πολλών μαθητών. Το παίξιμο μουσικής και η ανάπτυξη ατομικών μουσικών δεξιοτήτων βοήθησε πολύ στη διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων του 2011. Η συνεργασία για τη δημιουργία της ορχήστρας και στη συνέχεια οι πρόβες και οι εμφανίσεις έφεραν δεκάδες μαθητές πιο κοντά, βοηθώντας τους να εκφραστούν ελεύθερα και να ξεπεράσουν τους εσωτερικούς τους φόβους, συμβάλλοντας σημαντικά στη μουσική και προσωπική τους ωριμότητα.
Επιπλέον, η εμπειρία βοήθησε θετικά την ανάκαμψη των γονέων, των δασκάλων και των φίλων των νέων μουσικών. Με πολλούς τρόπους το έργο της FYS έχει ενισχύσει τις οικογένειες, τα σχολεία και τις κοινότητες στην περιοχή της Φουκουσίμα. Αυτή η αίσθηση της ενότητας και της συνεργασίας για να ξεπεραστούν οι προσωπικές και κοινωνικές τραγωδίες μεταδίδεται αδιαμφισβήτητα σε όποιον ακούει την ορχήστρα.
Η FYS συνεχίζει να αποτελεί σύμβολο ανασυγκρότησης και επούλωσης στη Φουκουσίμα. Από τις πρώτες συναυλίες στη Βοστώνη και το Λονδίνο μέχρι το πρόσφατο δισκογραφικό έργο, η ορχήστρα υπήρξε πηγή ελπίδας και έμπνευσης για τόσους πολλούς ανθρώπους. Και τώρα, κοιτάζοντας το μέλλον, διαμορφώνει ένα μήνυμα που είναι πραγματικά ισχυρό: «Η Φουκουσίμα ενώνει τον κόσμο μέσω της μουσικής».
Τα μέλη της ορχήστρας είχαν εκφράσει εδώ και καιρό την επιθυμία για ένα δισκογραφικό άλμπουμ. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο στο Fukushima City Ongaku Do (αίθουσα συναυλιών) και η συμμετοχή ήταν ανοιχτή σε όλα τα παλαιότερα και σημερινά μέλη της ορχήστρας. Οι στόχοι του αυτής της δισκογραφικής δουλειάς ήταν:
– Να διατηρήσει τη φωνή της FYS και να βοηθήσει τη διάδοση των θετικών μηνυμάτων της στο ευρύτερο κοινό.
– Να αποτελέσει μια μοναδική ευκαιρία για όλα τα παλιά και νέα μέλη να συναντηθούν και να δημιουργήσουν ένα ενθύμιο της συνεργασίας τους.
– Να χρησιμεύσει ως εργαλείο κοινοτικής ανάπτυξης και ενδυνάμωσης των νέων.
– Να προσφέρει μια καθοριστική εμπειρία στους νέους μουσικούς της FYS, παρέχοντας τους μουσική υποστήριξη από μια διεθνή ομάδα διδασκάλων.
– Να συμβάλει ως μια πηγή εισοδήματος στην υποστήριξη των μελλοντικών δραστηριοτήτων και ανάπτυξης της ορχήστρας.
– Να δώσει τη δυνατότητα στην ορχήστρα να ανταποκρίνεται πιο δυναμικά στα αιτήματα των κατοίκων της Φουκουσίμα.
Θα θέλαμε πολύ να δούμε συναυλίες της Fukushima Youth Sinfonietta στην Ελλάδα. Το πρώτο μέρος που μας έρχεται στο μυαλό είναι το Ηρώδειο.
Κι εγώ θα το ήθελα πολύ. Ελπίζω μια μέρα, σύντομα, να το καταφέρουμε!
Το μότο του οργανισμού που επίσης είστε ο εμπνευστής και ιδρυτής, του Keys of Change, είναι «μπορεί η μουσική ν’ αλλάξει τον κόσμο; Πιστεύουμε ότι μπορεί». Πείτε μας πως επικεντρώθηκε η πορεία σας σε αυτό και μερικές στιγμές που νοιώσατε πολύ έντονα μέσω του Κeys of Change αυτήν τη δύναμη της μουσικής, εκτός από το Τοχόκου.
Ίσως επειδή η δασκάλα μου του πιάνου έλεγε μισοαστεία, «Αν όλοι έπαιζαν πιάνο, δεν θα υπήρχαν πόλεμοι», ή ίσως λόγω της αληθινής επιθυμίας να δω με τα μάτια μου την πραγματική δύναμη της κλασικής μουσικής, ή ακόμα επειδή απλά είχα βαρεθεί να με ακούνε μόνο άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν ένα εισιτήριο. Ένα είναι σίγουρο, παίρνω πολύ στα σοβαρά το κλισέ «η μουσική μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο».
Η έδρα της οργάνωσης είναι το Surrey της Αγγλίας. Οι μουσικές μου περιπέτειες ξεκίνησαν στον Αμαζόνιο το 2011, σε μία προσπάθεια αναζήτησης απάντησης στην ερώτηση «για ποιο λόγο παίζω μουσική». Σπούδασα έξι χρόνια στην Βασιλική Ακαδημία Μουσικής στο Λονδίνο, και ενώ είχα την ευκαιρία να μάθω πολλά χρήσιμα πράγματα για την μουσική που ήθελα να παίζω, η πιο σημαντική ερώτηση δεν απαντήθηκε ποτέ. Ταξιδεύοντας αρχικά στον Αμαζόνιο, και στην συνέχεια σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, θέλοντας να μοιραστώ την μουσική αυτή που αγαπάω τόσο πολύ, με νέους ανθρώπους που ζουν σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες στην ζωή τους, είχα την ευκαιρία να δω και να ζήσω από πρώτο χέρι τι πραγματικά μπορεί να κάνει η μουσική, πως μπορεί να φέρει τους ανθρώπους κοντά, και πως μπορεί να δώσει ελπίδα και δύναμη σε στιγμές βαθύτατης κρίσης. Στο τελευταίο μου ταξίδι στον Αμαζόνιο επισκέφτηκα ένα χωριό ιθαγενών στο οποίο τελευταία φορά βρέθηκα πριν πολλά χρόνια. Προσπαθώντας να βρω κάποιο από τα παιδιά που είχα γνωρίσει τότε, βρήκα μια νεαρή κοπέλα που είχε καθίσει ήσυχα στο πίσω μέρος της αίθουσας του δημοτικού σχολείου που επισκεπτόμουν ξανά. Φαινόταν να ήταν στην σωστή ηλικία, και της μίλησα, την ρώτησα αν ήταν εκεί την τελευταία φορά, αν θυμάται κάτι. Μου απάντησε ήρεμα, πως ναι, πήγαινε ακόμη σχολείο την προηγούμενη φορά που άκουσε μουσική από πιάνο, και πως ο ήχος της μουσικής αυτής είχε μείνει μέσα της για πολύ καιρό. Μετά από μερικά χρόνια, μου είπε, όταν γεννήθηκε ο υιός της, αποφάσισε να τον ονομάσει «Πάνος».
Ας πάρουμε επίσης το κοινό στη Σιέρα Λεόνε. Μολονότι η κλασική μουσική τούς είναι άγνωστη και καινούργια, τη νιώθουν στην καρδιά τους, τους εμπνέει και εκφράζονται εκπληκτικά μέσω της κίνησης. Ποιος θα φανταζόταν ότι άνθρωποι που ακούνε πρώτη φορά κλασική μουσική θα χόρευαν τόσο όμορφα; Μια ομάδα πρώην ιερόδουλων πετάχτηκαν αυθόρμητα από τις καρέκλες τους για να χορέψουν με ελληνική μουσική, και στη συνέχεια με Τσαϊκόφσκι. Χίλιοι κρατούμενοι στη φυλακή δημιούργησαν σχεδόν εξέγερση χτυπώντας τα πόδια τους στον ρυθμό του Χέντελ. Μια ομάδα τυφλών παιδιών χόρεψε θεαματικά ακούγοντας Σοπέν, χοροπηδούσαν μέσα σ’ ένα μικρό δωμάτιο, εκφράζοντας ελεύθερα αυτή τη νέα μουσική, με τον πιο φρέσκο και όμορφο τρόπο, ίσως επειδή κανένας δεν τους είπε ότι δεν μπορούν. Ένα από αυτά, μου έπιασε πολύ απαλά το χέρι και ψιθύρισε τρυφερά «Διαμαντένια δάχτυλα».
Η μουσική, πιστεύω, είναι ένα από τα πιο δυνατά εργαλεία για την δημιουργία μιας θετικής αλλαγής στον κόσμο. Δεν είναι μόνο πως είναι μια διεθνής γλώσσα και μπορεί να φέρει τους ανθρώπους κοντά μέσα σε μία στιγμή, χωρίς καμία ανάγκη μετάφρασης, ή εξήγησης. Είναι πως η δραστηριότητα της μουσικής δημιουργίας δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να ενωθούν με ένα κομμάτι του εαυτού τους από το οποίο πηγάζουν δύναμη, λύσεις σε προβλήματα, κατανόηση, ελπίδα, συμπόνια. Η μουσική μπορεί να φέρει μαζί ανθρώπους από τελείως διαφορετικές καταστάσεις, κουλτούρες, και να διαλύσει προκαταλήψεις και μίσος. Η μουσική είναι ένας από τους πιο απλούς, και πιο υποτιμημένους τρόπους, να κάνουμε το κόσμο μας καλύτερο.
Θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για εσάς, με αφετηρία την Ελλάδα. Και πόσο σημαντικός σταθμός στη ζωή σας είναι η Ιαπωνία.
Η Ελλάδα έχει τον τρόπο να διώχνει μακριά τα φιλόδοξα παιδιά της. Στο εξωτερικό έχω γνωρίσει μερικούς από τους πιο λαμπρούς Έλληνες. Η Ελλάδα δεν σταμάτησε ποτέ να είναι το σπίτι μου, επειδή εδώ γεννήθηκα και μεγάλωσα, και εδώ ζει η οικογένειά μου. Ωστόσο, ως πιανίστας, ταξιδεύω και το σπίτι μου πρέπει να είναι οπουδήποτε.
Λένε πως 10.000 ώρες είναι αρκετές για να τελειοποιήσει κάποιος την τέχνη του. Στα 40 μου χρόνια, λοιπόν, έχω μελετήσει πάνω από 35.000 ώρες. Αν ο λόγος που έπρεπε να το κάνω αυτό στην ζωή μου ήταν για να γνωρίσω τους ανθρώπους που γνώρισα στην Ιαπωνία, άξιζε τον κόπο. Η Ιαπωνία είναι ίσως το πιο σημαντικό μέρος για μένα στην ζωή μου. Περνάω τουλάχιστον 2-3 μήνες τον χρόνο στην Ιαπωνία, αλλά για μένα, εκείνες οι μέρες του 2011, έχουν χαραχτεί μέσα μου. Όλοι όσοι γνώρισα τότε είχαν τον δικό τους μοναδικό, δυνατό, όμορφο τρόπο να με ευχαριστήσουν, να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους. Ωστόσο, ένιωσα τύψεις όταν τη δεχόμουν, επειδή η μεγαλύτερη ανταμοιβή ήταν ένα κοινό έτοιμο να ακούσει, ανοιχτό να πάρει από τη μουσική – και ανταμείφθηκα γενναιόδωρα. Ένα κομμάτι του εαυτού μου έμενε στο Τοχόκου, πονάει με τις πληγές που ήταν ακόμα φρέσκες, κι πήρα ένα κομμάτι από το Τοχόκου εγωιστικά μαζί μου: την αξιοπρέπεια, τη γενναιοδωρία, την καλοσύνη, για να τα μοιραστώ με τον κόσμο, και να ελπίζω ότι ο κόσμος δεν θα ξεχάσει.
Σας ευχαριστούμε πολύ
Σχετικοί σύνδεσμοι
Panos Karan, Fukushima Youth Sinfonietta, Keys of Change
