Συνέντευξη με την Αναστασία Λαζαρίδου, διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου

«Ο Βυζαντινός πολιτισμός είναι μέρος της ταυτότητας της σύγχρονης Ελλάδας και όποιος επιθυμεί πραγματικά να κατανοήσει την ελληνική ιστορία και την ελληνική πραγματικότητα πρέπει να γνωρίσει τον Βυζαντινό πολιτισμό»

anastasia-lazaridou

To Σεπτέμβριο του 2010, η διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου κα Αναστασίου Λαζαρίδου έδωσε μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Kyoritsu στο Τόκυο σχετικά με τις τοιχογραφίες της Μονής Παναγίας Φανερωμένης και τη μεταβυζαντινή ζωγραφική του 18ου αιώνα. Είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη και αδράξαμε την ευκαιρία να ζητήσουμε από την κα Λαζαρίδου να μας μιλήσει για το Μουσείο και τη συνεργασία του με Ιάπωνες ερευνητές. Αρχικά σκοπεύαμε να δημοσιεύσουμε τη συνέντευξη μόνο στα ιαπωνικά, στο πλαίσιο της παρουσίασης των ελληνικών μουσείων στο κοινό της Ιαπωνίας, αλλά όπως θα διαπιστώσετε και εσείς οι απαντήσεις της κας Λαζαρίδου θα ενδιαφέρουν πολύ και το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.


Συνέντευξη στην Junko Nagata/GreeceJapan.com

Αξιότιμη κα Λαζαρίδου, σας ευχαριστούμε για την συνέντευξη που δεχτήκατε να παραχωρήσετε στο GreeceJapan.com. Θέλουμε να παρουσιάσουμε στο ιαπωνικό κοινό τα σημαντικότερα μουσεία της Ελλάδας, και πιστεύουμε ότι και με την ευκαιρία της επίσκεψής σας στο Τόκιο για την διάλεξη, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο είναι μια πολύ καλή αρχή.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το GreeceJapan.com και εσάς προσωπικά που μου προσφέρετε την ευκαιρία να μιλήσω για την συνεργασία που έχουμε με Ιάπωνες συναδέλφους, όπως με την κ. Masako Kido, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Kyoritsu (Kyoritsu Women’s University). Είναι τιμή μου να παρουσιάσω στο ιαπωνικό κοινό την ιστορία και τις δράσεις του  Βυζαντινού Μουσείου, ενός από τα παλαιότερα ελληνικά μουσεία.

Κατ’αρχάς θα θέλαμε να μας μιλήσετε για τη διάλεξη που θα δώσετε αύριο στο Πανεπιστήμιο Kyoritsu-Joshi και επίσης για τις σχέσεις του Μουσείου με την Ιαπωνία, καθώς και για συνεργασίες που έγιναν ή σχεδιάζονται να γίνουν με Ιάπωνες βυζαντινολόγους και ερευνητές.

Η συνεργασία μου με το Πανεπιστήμιο Kyoritsu είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς εδραιώνει σχέσεις διαλόγου με καταξιωμένους Ιάπωνες ερευνητές και συνεργάτες στο χώρο των ανθρωπιστικών σπουδών. Ειδικότερα το ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα την συντήρηση και την ειδική μελέτη των τοιχογραφιών της Μονής Φανερωμένης της Σαλαμίνας, είναι πολύ σημαντικό καθώς οι ερευνητικοί του στόχοι εισάγουν σε μια διαφορετική επιστημονική προσέγγιση. Οι τοιχογραφίες της Μονής Φανερωμένης της Σαλαμίνας, για τις οποίες θα μιλήσω αύριο, είναι ένα θέμα το οποίο γνωρίζω καλά και έχω μελετήσει σε βάθος καθώς αποτελεί όπως γνωρίζετε το θέμα της διδακτορικής μου διατριβής. Οι τοιχογραφίες του μνημείου αποτελούν ένα σπουδαίο δείγμα ζωγραφικής του 18ου αιώνα, και συνδέονται με  τις σημαντικότερες θεολογικές, πνευματικές και καλλιτεχνικές τάσεις του αιώνα αυτού που όπως γνωρίζετε σηματοδοτεί τις απαρχές του νεοελληνικού διαφωτισμού. Με συγκινεί το ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο θέμα καθώς βλέπω την ερευνά μου να προχωρά  προς κατευθύνσεις που ένας μόνος του μελετητής δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει. Δηλαδή, με την ειδική μελέτη των τοιχογραφιών του 18ου αιώνα όσον αφορά  την μελέτη των χρωμάτων και την χρήση των ανθιβόλων, κάτι που δεν έχει μελετηθεί καθόλου μέχρι σήμερα. Ως ερευνήτρια του 18ου αιώνα μοιράζομαι το επιστημονικό μου ενδιαφέρον με εξαίρετους συνεργάτες και ερευνητές όπως είναι η κα Masako Kido και ο κ. Michitaka Suzuki. Είναι τιμή μου και χαρά μου να συνεργάζομαι μαζί τους. Ελπίζω το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα να αποτελέσει την αρχή μιας μακρόπνοης συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιαπωνία στα θέματα του πολιτισμού και την ανταλλαγή ερευνητών.

Η εποχή που ιδρύθηκε το ΒΧΜ ήταν μια δύσκολη και ταραγμένη εποχή για την Ελλάδα. Μπορείτε να μας κάνετε μια εισαγωγή στο Μουσείο; Από ποια ανάγκη και με ποιούς στόχους δημιουργήθηκε;

Το Βυζαντινό Μουσείο ιδρύθηκε με νόμο το 1914 και ήταν αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης ιδεολογικής διεργασίας. Η αρχή των προσπαθειών βρίσκεται στα μέσα με τέλη του 19ου αιώνα, μια εποχή που τα εθνικά κράτη αναζητούσαν την ταυτότητα τους μέσα από την μελέτη του παρελθόντος.  Οι Έλληνες στράφηκαν για πρώτη φορά τότε στο Βυζάντιο. Μέσα σε αυτό το πνευματικό και ιδεολογικό πλαίσιο ιδρύθηκε το 1884 η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία (ΧΑΕ) με κύριο σκοπό να προστατεύσει τα χριστιανικά κειμήλια και τα καταδείξει την αδιάλειπτη ζωή της Εκκλησίας, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους έως και τον 19ο αιώνα, ως απόδειξη της συνέχειας του έθνους.  Οι συλλογές που συγκρότησε η ΧΑΕ αποτέλεσαν τον  πυρήνα των συλλογών του Βυζαντινού Μουσείου. Ο διαπρεπής βυζαντινολόγος, καθηγητής Γεώργιος Σωτηρίου είχε την διεύθυνση του από το 1923 έως το 1960. Το 1930 το Μουσείο απέκτησε μόνιμη στέγη, στην σημερινή του έδρα, στη Villa Ilissia. H πρώτη έκθεση του Μουσείου είχε διδακτικό χαρακτήρα και ήταν ιδιαίτερη σημαντική για την εποχή της. Σκοπός του Γ. Σωτηρίου ήταν να δημιουργήσει ένα εθνικό μεσαιωνικό μουσείο  πρότυπο ολόκληρης της Ανατολής. Το Βυζαντινό μουσείο υπήρξε ένα κέντρο μελέτης για την ελληνική και την παγκόσμια βυζαντινολογία. Σήμερα οι νέες κοινωνικές ανάγκες, οι πνευματικές, ερευνητικές και μουσειολογικές αναζητήσεις επιβάλουν νέους στόχους. Το Βυζαντινό Μουσείο είναι ένας ανοιχτός  ουσιαστικά χώρος στο κοινό, ένας χώρος επιστημονικής έρευνας, χώρος δραστηριοτήτων πολιτισμού και τέχνης. Σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο είναι ένας πλήρης εκσυγχρονισμένος  μουσειακός οργανισμός  που ανταποκρίνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις προκλήσεις των καιρών.

Το Βυζάντιο είναι ταυτισμένο με την Ελλάδα. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο για αυτό το θέμα το οποίο θα ενδιέφερε πολλούς Ιάπωνες, ειδικά αυτούς που επισκέπτονται την Ελλάδα. O βυζαντινός πολιτισμός είναι η Ελλάδα, ή η Ελλάδα είναι απλώς ένα μέρος αυτού του πολιτισμού;

Είναι αλήθεια ότι στις συνειδήσεις όλων η Ελλάδα έχει ταυτιστεί με τον Αρχαίο Κλασικό πολιτισμό. Η προσπάθεια του Βυζαντινού Μουσείου μέσα από τις διεθνείς του συνεργασίες και δράσεις τα τελευταία χρόνια έχει ως σκοπό να κάνει γνωστό στο κοινό τον Βυζαντινό Πολιτισμό και την σημασία του. Ο Βυζαντινός Πολιτισμός είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνικού πολιτισμού, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα η ταυτότητα του, καθώς ορίστηκε ουσιαστικά από δύο συστατικά στοιχεία, την ελληνική γλώσσα και την ορθοδοξία. Επομένως στην ερώτηση σας αν ο Βυζαντινός Πολιτισμός είναι Ελλάδα, θα μπορούσα να απαντήσω ότι δεν νοείται η σύγχρονη Ελλάδα χωρίς τον Βυζαντινό πολιτισμό.

Είδαμε ότι οι συλλογές του ΒΧΜ καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της τέχνης του Βυζαντίου. Ποιες είναι οι σημαντικότερες συλλογές του Μουσείου;

Τα αντικείμενα βυζαντινής, μεταβυζαντινής και νεώτερης τέχνης που χρονολογούνται από τον  3ο έως και τον 20ο αιώνα και που συγκροτούν τις συλλογές του Μουσείου ξεπερνούν τις 30.000. Τα αντικείμενα του Μουσείου κατανέμονται σε δέκα συλλογές ανά κατηγορία υλικού. Υπάρχουν οι συλλογές εικόνων και ξυλογλύπτων, γλυπτών, μικροτεχνίας, πινάκων, ψηφιδωτών, τοιχογραφίας, υφάσματος, χειρογράφων και χαρτώων, κεραμικής, αντιγράφων. ‘Όλες οι συλλογές του Μουσείου περιέχουν σπάνια πρωτότυπα έργα μεγάλης ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας. Δεν θα μπορούσα λοιπόν να ξεχωρίσω κάποια διότι είναι όλες εξαιρετικά αξιόλογες και σπουδαίες.

Δίνετε ιδιαίτερη σημασία στα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά και μαθητές αλλά και σε ενήλικες. Μας μιλάτε λίγο για τα προγράμματα αυτά; Eπίσης θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε για το πρόγραμμα σας για τις ομάδες ΑμεΑ. (Ατόμων με Αναπηρία). Πότε άρχισε και πως λειτουργεί καθημερινά στο ΒΧΜ. Τέλος, έχετε ειδικά προγράμματα για τους ξένους επισκέπτες;

Το Βυζαντινό Μουσείο δεν θα μπορούσε να πετύχει τον στόχο του, την ανάδειξη του Βυζαντινού πολιτισμού και της νεώτερης εποχής χωρίς την προσέγγιση ενός ευρέως κοινού. Σε αυτήν του την προσπάθεια το γραφείο των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων παίζει έναν πολύ σπουδαίο ρόλο. Το γραφείο των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων είναι ένα από τα σημαντικότερα στον ελληνικό μουσειακό χώρο. Χωρίς να θέλω να σας κουράσω θα αναφέρω συνοπτικά κάποια στατιστικά στοιχεία που φωτίζουν καλύτερα τα λεγόμενα μου.

Στα οργανωμένα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου από το 2002 έως το 2007 συμμετείχαν 40.000 περίπου άτομα, διαφορετικών ηλικιών και κατηγοριών. Περισσότεροι από 115.000 μαθητές επισκέφθηκαν τις περιοδικές εκθέσεις. Σε αυτά τα πέντε χρόνια σχεδιάστηκαν και διανεμήθηκαν δωρεάν 18 εκπαιδευτικά έντυπα.

Το Μουσείο θέλει και προσπαθεί συνεχώς να είναι ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους του τους επισκέπτες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και στην διεθνή του δραστηριότητα, μέσω του ειδικού γραφείου Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, το Μουσείο πήρε μέρος στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ACCU (Access to Cultural Heritage: Policies of Presentation and Use), το οποίο υπήρξε ένα σημαντικό βήμα για την άρση των φραγμών, και την ανάπτυξη πρακτικών και πραγματικής επικοινωνίας με ομάδες που βιώνουν τον αποκλεισμό και την αδυναμία πρόσβασης στους μουσειακούς χώρους. Με αφορμή αυτό το πρόγραμμα το Μουσείο βελτίωσε τις φυσικές προσβάσεις για κάθε είδους αναπηρία, ενώ για να επιλυθούν και ζητήματα αισθητηριακής διανοητικής και κοινωνικής πρόσβασης ανέπτυξε συνεργασία με διαφορετικές ομάδες κοινού και κυρίως με ελληνικές οργανώσεις και σωματεία ατόμων με αναπηρία. Σε συνεργασία με το Φάρο Τυφλών Ελλάδος και το Μουσείο Αφής σχεδίασε και υλοποίησε στη μόνιμη έκθεση απτική διαδρομή. Το Βυζαντινό Μουσείο είναι το μόνο μουσείο στον ελληνικό χώρο που επιτρέπει στους τυφλούς αγγίζοντας να «δουν» όπως και οι υπόλοιποι επισκέπτες αυθεντικά αντικείμενα. Ο διεθνής προσανατολισμός του Μουσείου καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι όλες του οι εκδόσεις του κυκλοφορούν στα αγγλικά. Επίσης προσφέρονται ξεναγήσεις στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, και στα ιταλικά. Το σύνθημα του Μουσείου είναι «Μουσείο για όλους».

Το πιο σημαντικό ίσως έργο του ΒΧΜ είναι να κρατήσετε «ζωντανές» τις συλλογές του και συντηρώντας τες να τις κάνετε γνωστές και στις μελλοντικές γενιές. Έχετε πολλά εργαστήρια συντήρησης για τις συλλογές; Από αυτή τη δράση σας βγαίνουν  καινούργιοι τεχνίτες της βυζαντινής τέχνης;

Το Κέντρο Έρευνας και Συντήρησης του Μουσείου έχει μια μακρά ιστορία. Καθώς σε αυτό έχουν εργαστεί πολύ σπουδαίοι ιστορικοί πλέον συντηρητές όπως οι Φώτης Ζαχαρίου, Τάσος Μαργαριτώφ, ο Σταύρος Μπαλτογιάννης και ο Γιάννης Κολέφας. Το Κέντρο Έρευνας και Συντήρησης είναι από τα μεγαλύτερα στον ελλαδικό χώρο και συγκροτείται από εννέα Εργαστήρια Συντήρησης: Εικόνων και Ξυλογλύπτων, Τοιχογραφίας, Γλυπτών, Μικροτεχνίας και Κεραμικών, Πινάκων, Υφασμάτων, Χειρογράφων και Χαρτώων Αντικειμένων, Ψηφιδωτών, Παλαιάς Φωτογραφίας, με περισσότερους από 30 συντηρητές. Η έντονη ερευνητική δραστηριότητα, οι εργασίες συστηματικής τεκμηρίωσης καθώς και ο σύγχρονος εξοπλισμός των εργαστηρίων έχουν τα τελευταία χρόνια αναβαθμίσει τις παρεχόμενες από τα εργαστήρια αυτά υπηρεσίες.  Επίσης, το Μουσείο σήμερα, μέσω της συνεργασίας του με το ΤΕΙ  Συντήρησης έργων τέχνης και αρχαιοτήτων, συνεχίζει την παράδοση και προσφέρει ένα χώρο εκπαιδευτικής άσκησης τελειοφοίτων συντηρητών.

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΒΧΜ είναι το ίδιο το κτήριο στο οποίο στεγάζεται, το Villa Ilissia. Πως αποφασίστηκε να στεγαστεί εκεί το Μουσείο;

Έχουν περάσει 162 χρόνια από την ανέγερση της Villa Ilissia όπου ο  αρχιτέκτονας  Σταμάτη Κλεάνθης σχεδίασε και έκτισε για την Δούκισσα της Πλακεντίας. Το βασικό μέλημα του Γ. Σωτηρίου υπήρξε η εξασφάλιση μόνιμης στέγης για το Βυζαντινό Μουσείο. Η Villa Ilissia και το συγκρότημα κτιρίων που την συνοδεύουν  παραχωρήθηκε στο Μουσείο το 1926. Τον χώρο μετέτρεψε σε μουσείο ο Σωτηρίου σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο. Ο χαρακτήρας της έκθεσης ήταν κυρίως διδακτικός. Από το 1999 το μουσείο περνά σε μια νέα περίοδο μεταμόρφωσης. Σήμερα ο εκθεσιακός χώρος που φιλοξενεί την μόνιμη έκθεση του Μουσείου επεκτείνεται υπογείως σε πολυεπίπεδα και ισόγειους χώρους σε σχήμα ελληνικού Π καλύπτοντας όλη την παλαιά έκταση του συγκροτήματος κτιρίων της Δούκισσας της Πλακεντίας. Το σημαντικό κτίριο του 19ου αιώνα του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, Villa Ilissia, αποκαθίσταται και συντηρείται αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, ώστε να γίνει ένας χώρος υποδοχής των επισκεπτών, που θα φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις και την ιστορία του Μουσείου και θα συμπληρώνει με τον καλύτερο τρόπο τους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου.

Σε 4 χρόνια το ΒΧΜ θα γιορτάσει τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του. Συνοψίζοντας μας μιλάτε λίγο για τη σημασία που έχει το να γνωρίζουν οι Έλληνες τη βυζαντινή τέχνη στον 21ο αιώνα;

Πολλές καλλιτεχνικές δραστηριότητες μαζί με μια μεγάλη έκθεση έχουν  οργανωθεί  για να γιορτάσει το Βυζαντινό Μουσείο τα εκατοστά του γενέθλια, αλλά θα ήθελα να μην δώσω άλλες πληροφορίες καθώς δεν θέλω να χαλάσω την μαγεία και την έκπληξη που περιμένει το κοινό του Βυζαντινού Μουσείου. Σας περιμένουμε όλους με χαρά σε αυτό το πάρτι γενεθλίων. Η πολιτική του Μουσείου τα τελευταία χρόνια φιλοξενώντας εκθέσεις σύγχρονων καλλιτεχνών,  είναι να αναδεικνύει τις ποικιλόμορφες συνδέσεις του παρελθόντος με το παρόν και να παρουσιάζει την πρόσληψη του βυζαντινού πολιτισμού από σύγχρονους καλλιτέχνες. Με αυτόν τον τρόπο το Βυζαντινό Μουσείο όχι μόνο κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού σε επίκαιρες αναζητήσεις αλλά αναδεικνύει και καθιστά συνεχώς επίκαιρο τον Βυζαντινό πολιτισμό.

Είναι αλήθεια ότι το ενδιαφέρον του ιαπωνικού κοινού εξαντλείται στον αρχαιοελληνικό κόσμο και στην τουριστική ομορφιά της Ελλάδας, Γιατί πιστεύετε ότι θα ήταν ενδιαφέρον το να γνωρίσει το ιαπωνικό κοινό τον κόσμο του Βυζαντίου;

Η Ελλάδα είναι μια πολύ όμορφη χώρα τόσο όμορφη όσο και η Ιαπωνία. Θα επιθυμούσα όλοι οι Ιάπωνες να τη γνωρίσουν. Ο Βυζαντινός πολιτισμός είναι μέρος της ταυτότητας της σύγχρονης Ελλάδας και όποιος επιθυμεί πραγματικά να κατανοήσει την ελληνική  ιστορία και την ελληνική πραγματικότητα πρέπει να γνωρίσει τον Βυζαντινό πολιτισμό. Το Βυζαντινό Μουσείο και εγώ προσωπικά περιμένουμε να καλωσορίσουμε και να βοηθήσουμε το ιαπωνικό κοινό σε αυτήν την αναζήτηση.
Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δώσατε μέσα από τις τόσο ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας να παρουσιάσω στο κοινό σας το Βυζαντινό Μουσείο και το έργο του. Σας περιμένουμε όλους στην Αθήνα, στο Βυζαντινό Μουσείο.

http://www.byzantinemuseum.gr

Η αναδημοσίευση περιεχομένου του GreeceJapan.com (φωτογραφιών, κειμένου, γραφικών) δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων έγγραφη άδεια του GreeceJapan.com

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ

ΡΟΗ ΑΡΘΡΩΝ

1,819FollowersFollow

ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΤΟ HAIKU.GR

Ιδανικό για δημιουργία σελίδων ποίησης Χάικου, βιβλίων, ανθολογιών, διαγωνισμών, εκδοτικών οίκων κ.α.

TΟ 1o ANIME RADIO ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑspot_img

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πρόσφατα