
O πρέσβης κ.Τακανόρι Κιταμούρα έχει υπηρετήσει στην χώρα μας και στο παρελθόν ως Υπουργός της Πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Αθήνα. Κατά την θητεία του συνετέλεσε ενεργά στην προώθηση των ελληνοϊαπωνικών σχέσεων. Τοποθετήθηκε ως Πρέσβης της Ιαπωνίας στην Ελλάδα το 2006. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Greece-Japan.com εξέφρασε τις εντυπώσεις του από την μετα-Ολυμπιακή Αθήνα και την Ελλάδα γενικότερα μετά από την δεκάχρονη απουσία του και τις απόψεις του για το παρόν και το μέλλον των ελληνοϊαπωνικών οικονομικών, πολιτικών και πολιτισμικών σχέσεων.
Κύριε Πρέσβυ, σας ευχαριστούμε πολύ για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης, η οποία είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα δεδομένου ότι έχετε υπηρετήσει και στο παρελθόν στην Πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Αθήνα. Παρατηρήσατε κάποιες αλλαγές στην Ελλάδα έκτοτε;
Η απάντηση έχει δύο όψεις: σε κάποιους τομείς παρατήρησα αλλαγές και σε άλλους όχι. Για παράδειγμα, αφίχθηκα σε ένα νέο αεροδρόμιο που δεν υπήρχε 10 χρόνια πριν. Επίσης τώρα υπάρχει νέο σύστημα μαζικής μεταφοράς, μετρό και τραμ.
Αυτή ήταν όντως μία μεγάλη διαφορά, κυρίως όμως παρατήρησα μία άλλου είδους αλλαγή: η Ελλάδα είναι ισχυρότερη οικονομικά και πολιτικά. Η ελληνική οικονομία τώρα είναι ισχυρότερη και αυξάνεται με ρυθμούς μεγαλύτερους απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Επίσης, στο πολιτικό τομέα, η ελληνική εξωτερική πολιτική, πριν ήταν εστιασμένη σε συγκεκριμένα θέματα – τα οποία ακόμη είναι σημαντικά – με την διαφορά ότι η Ελλάδα τώρα παίζει ηγετικό ρόλο στην περιοχή. Η ελληνική εξωτερική πολιτική τώρα δείχνει να αναπτύσσει δραστηριότητα και πέρα από τα Βαλκάνια. Οπότε θα έλεγα ότι είδα μία Ελλάδα ισχυρότερη οικονομικά και πολιτικά και φαίνεται ότι αυτή είναι μία τάση που θα συνεχισθεί.
Όσον αφορά την απουσία αλλαγών, η πόλη παρέμεινε εν πολλοίς ή ίδια. Στην Ασία, όχι τόσο στην Ιαπωνία, αλλά κυρίως στο Χονγκ Κονγκ, όπου υπηρετούσα πριν έρθω στην Αθήνα, και κυρίως στην Κίνα, ο όρος αλλαγή σημαίνει πολύ μεγάλες αλλαγές στο αστικό τοπίο με νέα κτίρια, κλπ. Στην Ευρώπη τέτοιες αλλαγές δεν παρατηρούνται και η Αθήνα ως προς αυτό δεν διαφέρει από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ποια είναι η εικόνα της Ελλάδος στην Ιαπωνία; Πιστεύετε ότι έχει αλλάξει μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004;
Η Ελλάδα είναι πολύ γνωστή στους Ιάπωνες. Ήδη από τα πρώτα μαθητικά τους χρόνια οι Ιάπωνες μαθαίνουν για τον πολιτισμό και την κουλτούρα της αρχαίας Ελλάδος, οπότε θα έλεγα ότι σχηματίζουν μία θετική εικόνα από την παιδική τους ηλικία. Επίσης τα ιαπωνικά ΜΜΕ συχνά παρουσιάζουν εικόνες όμορφων ελληνικών νησιωτικών τοπίων και αρχαιολογικών χώρων, ενισχύοντας έτσι αυτήν την θετική άποψη.
Ο αθλητισμός είναι μία άλλη πηγή πληροφοριών για την Ελλάδα, και κυρίως οι πρόσφατοι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, οι οποίοι ήταν επιτυχείς για την Ελλάδα, αλλά και για τους Ιάπωνες αθλητές, π.χ. στο αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου γυναικών. Οι περισσότεροι Ιάπωνες παρακολούθησαν τους Αγώνες και έμαθαν έτσι περισσότερα για την Ελλάδα.
Οπότε, θα έλεγα ότι οι πηγές πληροφόρησης σχετικά με την Ελλάδα είναι τρεις: τα σχολικά βιβλία, τα ΜΜΕ και ο αθλητισμός.
Υπάρχουν κάποια στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού που σας συγκινούν ιδιαιτέρως;
Θα σταθώ σε δύο σημεία: το πρώτο είναι οι ελληνικοί μύθοι και οι ομοιότητες που παρουσιάζουν με την ιαπωνική μυθολογία. Είναι πολύ γνωστοί και οικείοι στους Ιάπωνες και μάλιστα κάποιοι τους γνωρίζουν καλύτερα από τους ιαπωνικούς. Και στις δύο κουλτούρες υπάρχουν πολλοί θεοί, ενώ σε πολλές άλλες χώρες ο Θεός είναι ένας. Επίσης, ήρωες όπως ο Ηρακλής, ο οποίος καταπολέμησε πολλά δεινά, υπάρχουν και στην ιαπωνική μυθολογία.
Επιπλέον, η δημοκρατία και η έννοια του πολίτη, που υπήρχαν ήδη πριν από 2500 χρόνια, είναι κάτι που με ενθουσιάζει.
Η Κίνα – μία χώρα η οποία σας είναι οικεία λόγω του ακαδημαϊκού σας υποβάθρου και της σταδιοδρομίας σας ως διπλωμάτη – θεωρεί την Ελλάδα ως την πύλη των Βαλκανίων. Θα λέγατε ότι και η Ιαπωνία έχει την ίδια γνώμη για την Ελλάδα ή όχι;
Kατ’ αρχάς, θα αναφερθώ στην συμφωνία του 2002 μεταξύ του τότε Έλληνα πρωθυπουργού Σημίτη και του πρωθυπουργού Κοϊζούμι, ένα σχέδιο Δράσης και συνεργασίας για την σταθερότητα στα Βαλκάνια. Από τότε η Ιαπωνία έδειξε την πρόθεση να συνεισφέρει στην σταθερότητα της περιοχής. Το θέμα αυτό συζητήθηκε και στην επίσκεψη του σημερινού Έλληνα πρωθυπουργού [Καραμανλή] στην Ιαπωνία τον Νοέμβριο του 2005. Δηλαδή στο πολιτικό επίπεδο και οι δύο χώρες συμφωνούν ότι εκτός από τις διμερείς τους σχέσεις, χρειάζεται να συνεργασθούν και για την σταθεροποίηση των Βαλκανίων.
Από οικονομικής πλευράς, γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να παρουσιάσει καλές επιχειρηματικές ευκαιρίες για διείσδυση στα Βαλκάνια και η ελληνική πλευρά το τονίζει αυτό για να ενθαρρύνει τις επενδύσεις. Προς αυτήν την κατεύθυνση λοιπόν κινούμεθα.
Είναι γεγονός ότι παρά τις προσπάθειες τις παρούσας κυβέρνησης για την μείωση της γραφειοκρατίας, αυτή παραμένει ένα εμπόδιο για τις ξένες επενδύσεις. Ποια είναι η εκτίμησή σας για το παρόν επενδυτικό κλίμα και τις ελληνο-ιαπωνικές εμπορικές σχέσεις;
Η ελληνική κυβέρνηση εργάζεται για την βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος και καταβάλλει τις απαραίτητες προσπάθειες, ίσως όχι τόσο γρήγορα όσο θα περίμενε ο κόσμος ή εμείς, παρ’ όλα αυτά έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες, ώστε να προωθηθούν οι ελληνικές εξαγωγές στην Ιαπωνία. Επί παραδείγματι, πρόσφατα είχα συνάντηση με μία αποστολή από είκοσι ελληνικές επιχειρήσεις που έμεινε κάποιες ημέρες στο Τόκυο για μία εμπορική έκθεση και γνωρίζω ότι πολλές ιαπωνικές επιχειρήσεις παρέστησαν στην έκθεση αυτή και ότι έγιναν πολλές εμπορικές συζητήσεις. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα από τις ειλικρινείς και σοβαρές προσπάθειες που γίνονται από ελληνικής πλευράς και βλέπω και αυξανόμενο ενδιαφέρον από ιαπωνικής πλευράς για εισαγωγές από την Ελλάδα.
Μερικοί λένε ότι η Ελλάδα είναι μία μικρή αγορά μόλις 10 εκατομμ. κατοίκων. Όμως η κατανάλωση είναι υψηλότερη από χώρες αναλόγου μεγέθους, συν το ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει η βάση για διείσδυση στις αγορές των γύρω κρατών, οπότε μπορεί να θεωρηθεί μία μεγαλύτερη αγορά. Αυτή όμως είναι μία νέα, αναδυόμενη κατάσταση. Περιμένουμε από τους ελληνικούς αρμοδίους φορείς να ξεκαθαρίσουν ποιες είναι οι ευκαιρίες για τις ιαπωνικές επιχειρήσεις και ενθαρρύνουμε και τους ιαπωνικούς επιχειρηματικούς κύκλους να εξετάσουν καλύτερα τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η Ελλάδα.
Σχετικά με την γραφειοκρατία, ξέρω ότι σοβαρές προσπάθειες καταβάλλονται και ότι ελήφθησαν επείγοντα μέτρα.
Ποιο θα ήταν το μήνυμά σας προς την ελληνική κυβέρνηση ως προς το επενδυτικό περιβάλλον στην Ελλάδα;
Κάποιες επενδύσεις μας αντιμετωπίζουν προβλήματα, τα οποία οι αρχές αναγνώρισαν και προσπαθούν να επιλύσουν. Έχουν δείξει την απαραίτητη προσοχή και καλή πρόθεση, αλλά οι λύσεις δεν έχουν βρεθεί ακόμη, γνωρίζω όμως ότι χειρίζονται σωστά τα προβλήματα και ότι η λύση σύντομα θα βρεθεί. Οπότε το μήνυμα είναι, επιλύστε πρώτα τα προβλήματα, αυτό είναι η καλύτερη εγγύηση και το καλύτερο φάρμακο για την βελτίωση του επενδυτικού κλίματος.
Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος στις ελληνο-ιαπωνικές εμπορικές σχέσεις τελευταίως; Επίκεινται κάποιες επιχειρηματικές συμφωνίες στο εγγύς μέλλον;
Δεν προβλέπω κάποια συμφωνία στο εγγύς μέλλον, αλλά η θέση μου είναι ότι οποιοδήποτε συμφωνία συντελεί στην βελτίωση των οικονομικών σχέσεων είναι ευπρόσδεκτη. Πάντως, κατά την γνώμη μου, ο αργός ρυθμός βελτίωσης των οικονομικών δεσμών μεταξύ δύο χωρών, δεν πρέπει να αποδίδεται στην έλλειψη συμφωνιών, γιατί υπάρχουν και άλλοι τρόποι επέκτασης των διμερών οικονομικών σχέσεων. Οπότε, δεν προβλέπω κάποια συμφωνία σύντομα. Όμως, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, χρειάζεται μία συμφωνία για γρηγορότερη αεροπορική σύνδεση. Χρειάζεται ένα πιο σύντομο αεροπορικό ταξίδι. Προς το παρόν ούτε ελληνικές ούτε ιαπωνικές αεροπορικές εταιρίες προτίθενται να εκτελέσουν μία απ’ ευθείας πτήση, οπότε ίσως μία άλλη εταιρία. Αυτή λοιπόν είναι μία συμφωνία που θα με ενδιέφερε και ελπίζω να την δώ να πραγματοποιείται.
Πώς είναι η συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στον ναυτιλιακό και ναυπηγικό τομέα; Κατά την γνώμη σας, σε ποιους άλλους τομείς θα μπορούσαν να ανταλλάξουν γνώσεις οι δύο χώρες;
Η ναυτιλία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος των διμερών οικονομικών μας σχέσεων και πολλές ιαπωνικές εταιρίες στον τομέα αυτό έχουν αντιπροσωπείες στην Αθήνα. Αλλά εκτός από την ναυτιλία, προσβλέπω και στην συνεργασία σε άλλους τομείς όπως πληροφορική και τηλεπικοινωνίες, κατασκευές και ενέργεια. Στις τηλεπικοινωνίες δεν υπάρχει κάποια επένδυση προς το παρόν, αλλά είναι πρόσφορος τομέας για συνεργασία. Στον κατασκευαστικό τομέα, γνωρίζω ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους και στις γειτονικές χώρες και ότι ενδιαφέρονται για συνεργασία με ιαπωνικές επιχειρήσεις. Όσον αφορά την ενέργεια, εκτός από την ήδη υπάρχουσα ιαπωνική επένδυση (στην Ν. Πελοπόννησο) στην παραγωγή αιολικής ενέργειας, υπάρχει και ο τομέας της ηλιακής ενέργειας, όπου η Ιαπωνία διαθέτει καλή τεχνογνωσία.
Δεδομένης της σημασίας της Ιαπωνίας ως διεθνούς οικονομικής δύναμης, η απουσία ενός τμήματος Ιαπωνικών και Ασιατικών γενικότερα Σπουδών στην Ελλάδα γίνεται ιδιαίτερα αισθητή. Η δημιουργία ενός τέτοιου τμήματος – με την ευγενή συνδρομή και υποστήριξη της Ιαπωνίας – είχε εξαγγελθεί, αλλά δυστυχώς δεν υλοποιήθηκε. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους οι προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση προς το παρόν έχουν αποτύχει;
Nα υπενθυμίσω ότι τον Νοέμβριο του 2005 κατά την επίσκεψη του κ. Καραμανλή στην Ιαπωνία, η ελληνική πλευρά εξέφρασε την πρόθεσή της για την δημιουργία ενός προγράμματος ιαπωνικών σπουδών και η ιαπωνική πλευρά άρχισε την προετοιμασία, η οποία είναι σε καλό δρόμο. Η Ιαπωνική Πρεσβεία δουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση και είχα αρκετές συζητήσεις με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την λειτουργία αυτού του τμήματος το συντομότερο. Έχω συναντηθεί με τον Πρύτανη και συμφωνούμε ότι πρέπει να προχωρήσουν οι διαδικασίες. Το Japan Foundation μας έχει δώσει το πρόγραμμα και θα συνδράμουμε με συγκεκριμένους τρόπους, π.χ. σκοπεύουμε να στείλουμε καθηγητές και διδακτικό υλικό (βιβλία, κοκ), οπότε η συνδρομή μας θα είναι έμπρακτη.
Η Πρεσβεία βοηθάει το Πανεπιστήμιο, ώστε το τμήμα να λειτουργήσει το επόμενο ακαδημαϊκό έτος.
Κατά την διάρκεια της προηγούμενης θητείας σας στην Ελλάδα παρακολουθούσατε πολύ τακτικά τις εκδηλώσεις ιαπωνικού ενδιαφέροντος, τις οποίες και τιμούσατε με την παρουσία σας. Ως πρέσβυς πλέον της Ιαπωνίας στην Ελλάδα, ποιές προτεραιότητες θα προτάξετε στην προσπάθειά σας να καταστήσετε την Ιαπωνία περισσότερο γνωστή στο ελληνικό κοινό;
Όπως προανέφερα, οι τομείς του πολιτισμού, της τέχνης και του αθλητισμού αποτελούν στενούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών και θα ήθελα χτίζοντας επάνω σε αυτούς τους δεσμούς να οργανώσω περισσότερες εκδηλώσεις για να καταστήσω τον πολιτισμό, την τέχνη και τον αθλητισμό της Ιαπωνίας περισσότερο γνωστό στους Έλληνες.
Κατά δεύτερον, η Ιαπωνία προσπαθεί να διαδραματίσει μεγαλύτερο διεθνή ρόλο και βλέπω ότι και η Ελλάδα κάνει το ίδιο, οπότε υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια και για τις δύο πλευρές να ανταλλάξουν γνώμες και γνώση για τις θέσεις, τις ιδέες και τα μηνύματά τους επί πολλών διεθνών, τοπικών και άλλων ζητημάτων. Οπότε θα ήθελα να μεταφέρω αυτά τα μηνύματα της Ιαπωνίας, έτσι ώστε οι Έλληνες πολιτικοί και οικονομικοί και λοιποί ταγοί να κατανοήσουν καλύτερα την Ιαπωνία και γι’ αυτό χρειάζεται να κάνουμε καλή χρήση των ΜΜΕ.
O κ. Κιταμούρα Τακανόρι, απόφοιτος του φημισμένου Πανεπιστημίου Κέιο, εισήχθη στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνίας το 1972. Έχει υπηρετήσει σε διάφορα τμήματα του Υπουργείου και ως διπλωμάτης στην Κίνα, τις Φιλιππίνες και την μόνιμη αποστολή της Ιαπωνίας στα Ηνωμένα Έθνη και ως Γενικός Πρόξενος της Ιαπωνίας στο Χόνγκ Κόνγκ, από το 2004 μέχρι το 2006. Έχει επίσης διατελέσει διευθυντής του τμήματος Σχεδιαμού και Αποτίμησης της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Διεθνούς Συνεργασίας και ερευνητής του Ιαπωνικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Νοέμβριος 2009