Σπίτια από άχυρο

Greecejapan_Tatami
Φωτογραφία © Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης

Συμβαίνει αρκετά σε ξένους που ψάχνουν να νοικιάσουν σπίτι: δείχνοντάς τους φακέλους των διαφόρων διαμερισμάτων που έχει διαθέσιμους, ο μεσίτης θα αφήσει κάποιους εκτός∙ ο ξένος, προσέχοντας ότι η τιμή αυτών των σπιτιών είναι χαμηλότερη, θα αναρωτηθεί μεγαλόφωνα γιατί έχουν απορριφθεί εκ των προτέρων, υποπτευόμενος ότι το κίνητρο είναι οικονομικό. Ο μεσίτης θα απαντήσει κάτι του τύπου «Αυτά δε σας κάνουν –είναι ‘ουασίτσου’ (和室) ‘ιαπωνικού στιλ’» και αν δει στο βλέμμα του ξένου την απορία που συνοδεύει την απάντηση, θα εξηγήσει ότι τα δωμάτια των σπιτιών έχουν στα παράθυρα τα ξύλινα και χάρτινα συρόμενα πατζούρια «σότζι» (障子), οι ντουλάπες τους είναι τα βαθιά «όσι-ίρε» (押入れ) επίσης με συρόμενες πόρτες, χωρίζονται μεταξύ τους από τις συρόμενες πόρτες «φούσουμα» (襖) και είναι στρωμένα με τα αχυρένια λεπτά στρώματα «τατάμι» (畳).

Από τα παραπάνω, το τατάμι είναι ίσως αυτό που θα παραξενέψει (και θα δυσκολέψει) περισσότερο όποιον έχει μεγαλώσει σε μια κουλτούρα όπου τα πατώματα είναι ξύλινα ή πλακόστρωτα. Και αυτό γιατί τα πολλά προτερήματά του (πιο υγιεινό καθώς είναι οργανικό, φτιαγμένο από το άχυρο του κοινού βούρλου ή «ιγκούσα»/藺草, ανθεκτικό στην υγρασία, μαλακό και ελαστικό ώστε να μπορεί να κοιμηθεί κανείς επάνω του χρησιμοποιώντας μόνο ένα στρώμα φουτόν/布団 και πολύ ωραίο στην αίσθηση όταν περπατάς ξυπόλητος –στα ιαπωνικά σπίτια τα παπούτσια μένουν υποχρεωτικά στην είσοδο, άσχετα αν υπάρχει τατάμι ή όχι), αντισταθμίζονται με αντίστοιχα μειονεκτήματα: είναι ευπαθές και το κόστος επισκευής ή αντικατάστασής του είναι σχετικά μεγάλο καθώς φτιάχνεται ακόμα στο χέρι από ειδικούς τεχνίτες, δε σφουγγαρίζεται, λερώνει πολύ εύκολα και επιδέχεται μόνο ειδικά –και επίσης ακριβότερα, αναλογικά- έπιπλα που δε θα καταστρέψουν τις ίνες του.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν που ακόμα και οι ίδιοι οι Ιάπωνες στρέφονται σταδιακά στα δυτικού τύπου «γιοουσίτσου» (洋室), γυρνώντας την πλάτη σε μια ιστορία που ξεκίνησε τον 8ο αιώνα, όταν το Τόκιο ήταν λιβάδια και βάλτοι και τα προπύργια του πολιτισμού ήταν η Νάρα και το Κιότο: οι αριστοκράτες εκεί τα χρησιμοποιούσαν για τις διακεκριμένες θέσεις των σαλονιών τους, επινοώντας  μια ειδική γεωμαντεία για την τοποθέτησή τους (σχηματισμοί «Τ» για το ευοίωνο «σουγκιτζίκι»/ 祝儀敷き και παράλληλοι για το πένθιμο «φουσουγκιτζίκι»/不祝儀敷) και εθιμοτυπία για τη χρήση τους –το ύφασμα «τατάμι-μπέρι»/畳縁 στο τελείωμά τους δε πρέπει να πατιέται. Και παρότι με τον καιρό έγιναν αρκετά δημοφιλή ώστε να μεταμορφωθούν σε μονάδα μέτρησης εμβαδού (ένα τατάμι είναι περίπου 2 τ.μ.) και να βρίσκονται σε διαμερίσματα ακόμα και των μεγαλουπόλεων, τα σημάδια δείχνουν ότι ο αιώνας που διανύουμε ίσως να είναι και ο τελευταίος τους καθώς σιγά-σιγά μεταμορφώνονται σε μια ιδιοτροπία των «παραδοσιακού στιλ» εστιατορίων και πανδοχείων και των αιθουσών τελετής του τσαγιού.

ENGLISH

Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Δημοσιογράφος και μεταφραστής. Έχει συνεργαστεί με πλειάδα εφημερίδων, περιοδικών (τόσο του γενικού όσο και του ειδικού τύπου) και εκδοτικών οίκων και με ειδίκευση στο Ίντερνετ, τις πολεμικές τέχνες και την Ιαπωνία όπου και ζει τα τελευταία χρόνια. Από το 2012 μέχρι το 2016 έγραφε την εβδομαδιαία στήλη στο GreeceJapan.com "Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο" και το 2020 κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο του. Περισσότερα στη συνέντευξη που είχε δώσει στο GreeceJapan.com.

Η αναδημοσίευση περιεχομένου του GreeceJapan.com (φωτογραφιών, κειμένου, γραφικών) δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων έγγραφη άδεια του GreeceJapan.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πρόσφατα