«Τέσσερις θησαυροί» –το συμπαγές μελάνι, το πινέλο, το χαρτί και η πέτρα στην οποία το μελάνι τρίβεται και ανακατεύεται με νερό για να δημιουργηθεί το μαύρο ζουμί που θα χρησιμοποιηθεί για τη γραφή- και «οκτώ αρχές της αιωνιότητας» –η «παράξενη πέτρα» (怪石), το «τραπέζι από νεφρίτη» (玉案), η «σιδερένια κολώνα» (鐵柱), η «δαγκάνα του καβουριού» (蟹爪), το «δόντι της τίγρης» (虎牙), το «κέρατο του ρινόκερου» (犀角), το «ράμφισμα του πουλιού» (鳥啄) και η «χρυσή λεπίδα» (金刀)∙ οι Κινέζοι ήταν ιδιαίτερα ευφάνταστοι όταν έβαζαν τις βάσεις για τη γραφή ιδεογραμμάτων με μελάνι πριν από δεκαοκτώ αιώνες. Και όπως συνέβη πολλές φορές στην ιαπωνική ιστορία, όλα τα παραπάνω μεταφέρθηκαν σχεδόν αυτούσια στην Ιαπωνία μαζί με τα ίδια τα ιδεογράμματα –που ακόμα και σήμερα αποκαλούνται «κάντζι» (漢字), δηλαδή «κινεζικά γράμματα»- για να δημιουργηθεί αυτό που λέγεται «σόντο» (書道), ο «δρόμος του πινέλου» ή «ιαπωνική καλλιγραφία».
Οι περισσότεροι σημερινοί Ιάπωνες δεν ξέρουν καλλιγραφία –μαθαίνουν τις βάσεις της στο δημοτικό όμως στο γυμνάσιο η προτεραιότητα μεταφέρεται στο απάνθρωπο και παράλογο σύστημα εισαγωγής στο πανεπιστήμιο και η καλλιγραφία υποβιβάζεται σε μια επιλεκτική δραστηριότητα όπως η μουσική ή κάποια σπορ (μεταξύ των οποίων, και σε πείσμα των ρομαντικών ξένων, οι πολεμικές τέχνες). Αν επαν-ανακαλυφθεί, για τους περισσότερους αυτό θα συμβεί πολλά χρόνια μετά, όταν θα πλησιάζει η σύνταξη, θα συνειδητοποιήσουν ότι χρειάζονται κάτι για να γεμίσουν το χρόνο τους και θα στραφούν, ίσως, στον κλασσικό τους πολιτισμό∙ ως τότε, θα παραμείνει ένα πολύ ειδικό χόμπι συνήθως ατόμων που θεωρούνται «εκκεντρικά». Και όχι αδικαιολόγητα αφού η εμπλοκή με το σόντο περιλαμβάνει χιλιάδες ώρες επανάληψης των βασικών οκτώ γραμμών που αποτελούν το ιδεόγραμμα «永» («αιωνιότητα»), αμέτρητα φύλλα χαρτί και εκμάθηση άπειρων πληροφοριών σχετικά με τα πινέλα, το χαρτί, το μελάνι και τα κινεζικά κλασσικά κείμενα.
Αυτό δε σημαίνει ότι η γνώση καλλιγραφίας δεν εκτιμάται από την πλειονότητα του κόσμου. Όπως και στη Δύση, η δυνατότητα να γράφει κανείς καλά, αυτό που στα αγγλικά αποκαλείται «penmanship» και στα ιαπωνικά «σούτζι» (習字) εξακολουθεί να θεωρείται στην Ιαπωνία χαρακτηριστικό του «μπούντζιν» (文人), του καλλιεργημένου και μορφωμένου ανθρώπου. Ακόμα και αν αυτός που γράφει δεν έχει περάσει στην κορυφαία φάση του σόντο, εκεί όπου η γραφή μετατρέπεται σε ζωγραφική, οι φόρμες σπάνε και ο καλλιγράφος μεταμορφώνεται σε καλλιτέχνη που δε γράφει απλώς τα ιδεογράμματα αλλά αποδίδει το νόημά τους με πινελιές συχνά ακατάληπτες ακόμα και στους ίδιους του Ιάπωνες, η ισορροπία, η ροή και η ακρίβεια είναι ορατά σε όλους και σχολιάζονται πάντα ευμενώς και με θαυμασμό. Πιθανότατα επειδή οι Ιάπωνες αντιλαμβάνονται περισσότερο από κάθε άλλον πόση προσπάθεια έχει καταβάλλει ο καλλιγράφος για να τηρήσει τα κάτα της γραφής –και πόσο εύκολο είναι ένα κείμενο των χιλίων ιδεογραμμάτων να χαλάσει από μια λάθος τελευταία πινελιά.
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΑΣ!
