της Άντας Μαργαρίτη
Μια ερώτηση που μου κάνουν συχνά οι μαθητές μου είναι πόσος καιρός χρειάζεται για να μάθουν Ιαπωνικά.
Η απάντηση βέβαια εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ηλικία του μαθητή, η επιμέλεια που δείχνει, η συχνότητα των μαθημάτων, η ευφυΐα και το ταλέντο (σε πολύ μικρό βαθμό).
Η απάντηση επίσης εξαρτάται από το τι σημαίνει “ξέρω Ιαπωνικά”. “Ξέρω” σημαίνει έχω το ανώτατο δίπλωμα; Σημαίνει πως μπορώ να επικοινωνήσω στην καθημερινότητα; Μήπως σημαίνει πως μπορώ να γράψω διατριβές ή ότι τη μιλάω καλύτερα και από τους ντόπιους;
Με πήραν τηλέφωνο από μια εταιρεία ελληνική για συνεργασία, και η κοπελίτσα επέμενε ρωτώντας “είστε fluent ή native στο επίπεδο;” Εκείνοι έψαχναν το δεύτερο τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Ιαπωνικά. Ήθελα να της εξηγήσω πως για να είσαι native δεν αρκεί να έχεις ζήσει κάμποσα χρόνια σε μια χώρα. Native γίνεσαι όλη σου τη ζωή. Σε όλες τις γλώσσες.
Είναι πολύ καλό να θέσει κανείς ένα στόχο λοιπόν όταν ξεκινάει να μάθει μια ξένη γλώσσα. Έχω γνωρίσει ξένους που μιλούν πολύ καλά Ελληνικά, αλλά δεν ξέρουν να γράφουν, Έλληνες που ζουν χρόνια στην Ιαπωνία όμως μπορούν μόνο να μιλήσουν και αυτό σε περιορισμένο βαθμό, μαθητές που διδάσκονται χρόνια πολλά τη γλώσσα μα δεν μπορούν ν’ ανοίξουν το στόμα τους να πουν μια κουβέντα, κάποιοι απ’ αυτούς θα εύχονταν να είναι αλλιώς τα πράγματα, κάποιοι όμως έφτασαν σε ένα επίπεδο επιδιώκοντας ακριβώς και μόνο αυτό.
Είναι λοιπόν καλό να αναρωτηθεί κανείς πρώτα, για ποιο λόγο θέλω να μάθω Ιαπωνικά; Αν θέλω μόνο να διαχειρίζομαι τον προφορικό λόγο, δε μου χρειάζεται η γραφή. Στην Ελλάδα φυσικά είμαστε κολλημένοι με τα διπλώματα, τις αναγνωρίσεις, και τα στεφάνια ελιάς, όμως η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική.
Για παράδειγμα, κάποιος που ταξιδεύει συχνά στην Ιαπωνία για δουλειές, είναι πιο σημαντικό να ξέρει να μιλάει, παρά να αφιερώσει χρόνια ολόκληρα στα ιδεογράμματα, στερώντας πολύτιμο χρόνο από τον εαυτό του στην βελτίωση της προφορικής επικοινωνίας.
Η ερώτηση λοιπόν πόσος καιρός χρειάζεται για να τα μάθω, έχει νόημα πρακτικό για εκείνους που βιάζονται να μάθουν τη γλώσσα διότι τους πιέζει ο χρόνος, οικονομικό για εκείνους που δεν βιάζονται αλλά τους πονάει η τσέπη, είναι μια σημαντική ερώτηση που εύλογα τη θέτουμε.
Για έναν ενήλικα Έλληνα που ζει στην Ελλάδα και αποφάσισε να αφιερώνει κάθε εβδομάδα εύλογο χρόνο στην εκμάθηση των Ιαπωνικών (δε μιλάω για εντατικά), είναι εφικτό μέσα σε τρεις μήνες να μιλάει σιγά-σιγά για θέματα καθημερινά στα Ιαπωνικά, να διαβάζει τα δύο συλλαβοαλφάβητα και λίγα ιδεογράμματα. Θα μπορεί να εκφράζεται σχετικά με το τι του αρέσει να τρώει, να ακούει, πού του αρέσει να πηγαίνει, να κατανοεί οδηγίες πλοήγησης, να αγοράζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του.
Τότε γιατί ενώ μαθαίνω τρία χρόνια τώρα, δε μπορώ να μιλήσω καθόλου;
Τα διπλώματα των Ιαπωνικών δεν έχουν προφορικό κομμάτι. Η διδασκαλία τους λοιπόν είναι προσανατολισμένη στο γραπτό λόγο. Πράγμα παράλογο. Παντού στον κόσμο, από τότε που γεννιόμαστε πρώτα μαθαίνουμε να μιλάμε και μετά να γράφουμε.
Για να νιώσεις λοιπόν ουσιαστική και γρήγορη πρόοδο στα Ιαπωνικά σου, θα πρέπει να τονίσεις στη δασκάλα πως το προφορικό κομμάτι είναι εξίσου σημαντικό με το γραπτό.
Η ιαπωνική γλώσσα είναι πιο εύκολη να την μιλήσεις σε καθημερινό επίπεδο, παρά να τη διαβάσεις. Όταν φτάσεις να συνεννοείσαι στα βασικά, θα πάψεις ν’ ανησυχείς για το πόσος καιρός χρειάζεται για να μάθεις. Σε αυτό το επίπεδο έχεις καταλάβει πια μόνος σου τι έχεις μπροστά σου και πώς θα το διαχειριστείς.
Ναι είναι μια ιδιαίτερη γλώσσα, είναι μια δύσκολη γλώσσα, φτιαγμένη όμως από ανθρώπους για ανθρώπους…μην το ξεχνάμε αυτό.
H Άντα Μαργαρίτη είναι δικηγόρος και παράλληλα ασχολείται με τις επίσημες μεταφράσεις από και προς την ιαπωνική γλώσσα, μεταφράζει ιαπωνική λογοτεχνία και παράλληλα διδάσκει τα Ιαπωνικά σε εκείνους που τα αγαπούν το ίδιο μ’ εκείνη.