Κάτι πράσινα φύλλα

Greecejapan_Ocha
Φωτογραφία © Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης

Μέσα στις αμέτρητες αντιφάσεις που αποτελούν το φαινόμενο που λέγεται Ιαπωνία ίσως δεν υπάρχει μεγαλύτερη –και πιο καλά κρυμμένη σε κοινή θέα- όσο το πράσινο τσάι που έχει τόσο ταυτιστεί με τη χώρα που και οι ίδιοι οι ιάπωνες συχνά το αποκαλούν «νιχόν-τσα» (日本茶) δηλαδή «ιαπωνικό τσάι». Μπορεί κανείς το βρει σε όλους τους αυτόματους πωλητές, κρύο το καλοκαίρι και ζεστό το χειμώνα, όμως δεν μπορεί να το βρει στο μενού κανενός καφέ∙ σερβίρεται δωρεάν σε πολλά εστιατόρια και υπάρχει σαν επιλογή γεύσης σε αμέτρητα γλυκά και παγωτά όμως σπάνια μπορεί κανείς να το παραγγείλει στα «κισάτεν» (喫茶店), τα «τεϊοποτεία» που αφθονούν σε κάθε ιαπωνική πόλη. Όσο για την περιβόητη «τελετή του τσαγιού», το «σάντο» (茶道), όλοι ξέρουν περί τίνος πρόκειται αλλά ελάχιστοι –αναλογικά- ξέρουν να την εκτελέσουν και πολλοί την έχουν δει σε όλη της την έκταση μόνο στην τηλεόραση.

Μοιάζει περίεργο όμως ακριβώς αυτή η πανταχού παρουσία του τσαγιού επί δώδεκα αιώνες είναι ο λόγος που σπάνια σερβίρεται στα καφέ: για τους ιάπωνες, το τσάι είναι κάτι σαν το νερό, κάτι που είναι παράλογο να παραγγείλεις και να το πληρώσεις όπως κάνεις με έναν καφέ ή με ένα αναψυκτικό. Είναι κάτι που η οικογένεια του εκλιπόντος θα προσφέρει σαν δώρο στους φίλους και γνωστούς που παρευρέθηκαν στην κηδεία του, κάτι που μια εταιρεία θα έχει πάντα για να προσφέρει στους επισκέπτες ή τους πελάτες –κάτι που απλώς υπάρχει. Η διάδοση των αυτόματων πωλητών στη δεκαετία του ’80 έφερε μαζί της και την ιδέα του κρύου εμφιαλωμένου και επί πληρωμή τσαγιού όμως πολλοί ιάπωνες αμφέβαλλαν αν η ιδέα θα καταφέρει να επικρατήσει∙ βεβαίως δεν είναι περίεργο ότι επικράτησε: μηχανήματα συν τσάι είναι ένας σχεδόν εγγυημένος συνδυασμός για την Ιαπωνία.

Κάθε πολιτισμός έχει τη γεύση του, μια γεύση που σχεδόν πάντα αποτελείται από πολλά πράγματα, φαγώσιμα και πόσιμα. Και όσο κι αν κάποιοι ιάπωνες παραπονιούνται ότι το τσάι δεν είναι τόσο πρακτικό όσο ο καφές (μια καλή κούπα πράσινο τσάι απαιτεί παρασκευή σε πολύ μικρές ποσότητες και συνεχείς αλλαγές των φύλλων) αμφιβάλλω αν μπορούν να φανταστούν τη γεύση της χώρας τους χωρίς αυτό –ακόμα και τα μπολ του ρυζιού, της βάσης της διατροφής τους λέγεται «τσαουάν» (茶碗), «κούπα του  τσαγιού» . Ίσως αυτός να είναι ο λόγος που η τελετή του τσαγιού, απαύγασμα και θεματοφύλακας της κλασσικής αυτοκρατορικής αισθητικής του Κιότο και ταυτόχρονα αποκορύφωμα της –συχνά σε σημείο απώλειας της ουσίας- τυπολατρίας που χαρακτηρίζει τους ιάπωνες, καταφέρνει να μένει επίκαιρη ή που το υποβολιμαίο «Βιβλίο του Τσαγιού» του Οκακούρα Τένσιν παραμένει στις πρώτες θέσεις των πωλήσεων, έναν αιώνα μετά την κυκλοφορία του: όταν αγαπάς κάτι τόσο πολύ είναι αναπόφευκτο να χτίσεις και μια κουλτούρα γύρω του.

ENGLISH

Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Δημοσιογράφος και μεταφραστής. Έχει συνεργαστεί με πλειάδα εφημερίδων, περιοδικών (τόσο του γενικού όσο και του ειδικού τύπου) και εκδοτικών οίκων και με ειδίκευση στο Ίντερνετ, τις πολεμικές τέχνες και την Ιαπωνία όπου και ζει τα τελευταία χρόνια. Από το 2012 μέχρι το 2016 έγραφε την εβδομαδιαία στήλη στο GreeceJapan.com "Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο" και το 2020 κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο του. Περισσότερα στη συνέντευξη που είχε δώσει στο GreeceJapan.com.

Η αναδημοσίευση περιεχομένου του GreeceJapan.com (φωτογραφιών, κειμένου, γραφικών) δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων έγγραφη άδεια του GreeceJapan.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πρόσφατα