Όπως και τα μάνγκα για τα οποία είχα γράψει παλιότερα το σάκε –κατά κόσμον, καθώς στην Ιαπωνία η λέξη που χρησιμοποιείται είναι «νιχόνσου»/日本酒 δηλαδή «ιαπωνικό οινοπνευματώδες ποτό»- είναι ένα ακόμα από τα «κλασικά» ιαπωνικά θέματα για τα οποία αισθάνομαι κάπως ανασφαλής: βεβαίως το βλέπω σε πάμπολλα σημεία γύρω μου (στα βαρέλια-αναθήματα μπροστά από τους σιντοϊστικούς ναούς, στα μενού των ιζακάγια, στα ράφια των σούπερ-μάρκετ, στους γάμους και στα εγκαίνια, σε τάφους και σε διαφημίσεις και σαν συστατικό σε δεκάδες συνταγές) όμως ποτέ δεν ασχολήθηκα ιδιαίτερα μαζί του ώστε να μάθω τις λεπτομέρειες που κάνουν ένα τζουνμάι ντάι-γκίντζο-σου (純米大吟醸酒) Kubota από τη Νιιγάτα καλύτερο και ακριβότερο από ένα «One Cup» μαζικής παραγωγής της Ozeki που πουλιέται στα κονμπίνι σε μια συσκευασία-ποτήρι και που συνήθως αγοράζουν (και παρατάνε άδειο δίπλα στα καπνιστήρια) οι άστεγοι∙ καθώς δε, η γεύση του δε μου αρέσει ιδιαίτερα, αμφιβάλλω και αν θα τις μάθω ποτέ.
Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει στο θέμα του σάκε είναι μια ασυνέχεια μεταξύ του τρόπου που προβάλλεται και της πραγματικότητας που εισπράττω στην καθημερινή ζωή: από τη μια πλευρά όλοι το αναφέρουν σαν το «εθνικό ποτό» της χώρας, όλοι μιλούν για την ιστορία του που πηγαίνει πίσω περισσότερα από 1000 χρόνια, όλοι εκθειάζουν τις τεχνικές παρασκευής του που περιλαμβάνουν πολύ καλής ποιότητας ρύζι, νερό και γνώσεις και μυστικά που μεταβιβάζονται ευλαβικά από γενιά σε γενιά και από την άλλη πολύ λίγοι είναι εκείνοι που το προτιμούν έναντι του ουίσκι ή της μπίρας στα εστιατόρια ή στα μπαρ ή που το αγοράζουν στις κάβες. Και παρότι το «πολύ λίγοι» σε μια χώρα 130 εκατομμυρίων κατοίκων σημαίνει «αρκετοί», ίσως τελικά να μην είναι όσοι χρειάζονται καθώς απ’ ό,τι ακούω, οι ποτοποιίες που το παρασκευάζουν λιγοστεύουν –κυριολεκτικά- καθημερινά ενώ εκείνοι που μπορούν στ’ αλήθεια να εκτιμήσουν τις λεπτές του αποχρώσεις δεν είναι περισσότεροι από αυτούς που μπορούν να κάνουν το ίδιο με το κρασί στις δυτικές κοινωνίες.
Προϊόντος του χρόνου τείνω να καταλήξω στην άποψη ότι το σάκε είναι κάτι ανάλογο με το πράσινο τσάι, το σούμο, το σούσι ή την καλλιγραφία με πινέλο και μελάνι: ένα ακόμα από εκείνα τα στοιχεία που οι Ιάπωνες θεωρούν ότι τους προσδιορίζουν επειδή πρέπει να τους προσδιορίζουν, μια ψηφίδα από το πολιτισμικό τους μωσαϊκό που δεν μπορεί να λείπει γιατί αν λείπει αφήνει την εικόνα του ημιτελή. Ακόμα και αν έχει χάσει τη θέση που πιθανότατα είχε στην προτίμησή τους πριν από 100 χρόνια και ακόμα και αν οι περισσότεροι το πίνουν πια μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, παραμένει έστω και κατ’ όνομα το ποτό που έχει ταυτιστεί περισσότερο με την εθνική τους ταυτότητα και αυτό που έχει τις πιο στενές σχέσεις με τις αμέτρητες θρησκευτικές και λαϊκές τους παραδόσεις. Όσο οι παραδόσεις αυτές θα υπάρχουν –και δεν έχω καμία ένδειξη ότι θα πάψουν- το σάκε θα συνεχίσει να τις συνοδεύει έστω και σαν τυπική παρουσία∙ όπως συχνά συμβαίνει στην Ιαπωνία, η διαφορά μεταξύ τύπου και ουσίας είναι αμελητέα.
ΥΓ
«Κανπάι» (かんぱい) σημαίνει «στην υγεία σου» στα ιαπωνικά –είναι η συνηθέστερη γενική πρόποση.
