Όποτε κάνω τον (ανεπίσημο) ξεναγό σε φίλους ή γνωστούς που έρχονται στην Ιαπωνία, φροντίζω πάντοτε να συμπεριλάβω στην ξενάγηση και μια βόλτα στο Ασακούσα Τζίντζα, στο Μέιτζι Τζίνγκου και στο Τσουρουγκαόκα Χατσιμάνγκου στην Καμακούρα· πέραν της ιστορικής σημασίας των συγκεκριμένων ναών, ξέρω ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έχουν την ευκαιρία να δουν από κοντά κάτι πέρα από τα κτίρια και τους κήπους: κάποιον παραδοσιακού στιλ ιαπωνικό γάμο με τις νύφες ντυμένες με θαυμάσια κιμονό και τους άντρες με μοντσούκι και χάκαμα, τα επίσημα ρούχα των σαμουράι. Σχεδόν πάντα εντυπωσιάζονται και τραβούν φωτογραφίες και σχεδόν πάντα ξεκινάει μια συζήτηση γενικότερα περί του γάμου στην Ιαπωνία που καταλήγει σε, μερική τουλάχιστον, απογοήτευση. Όχι, όλοι οι Ιάπωνες δεν παντρεύονται έτσι, ναι, οι περισσότεροι Ιάπωνες προτιμούν να παντρεύονται με τον δυτικό τρόπο (με λευκά νυφικά και σε αίθουσες τελετών που μοιάζουν με εκκλησίες αλλά δεν είναι και με Δυτικούς να υποδύονται τους ιερείς) και όχι, οι τελετές – οποιεσδήποτε τελετές- δεν είναι υποχρεωτικές: αν ο γάμος έχει δηλωθεί στο οικείο δημαρχείο, η τελετή είναι κάτι που επαφίεται στην κρίση του ζευγαριού και της οικογένειάς του.
Όπως και σε όλον τον κόσμο, έτσι και στην Ιαπωνία οι γαμήλιες τελετές είναι εξαιρετικά ακριβή υπόθεση –αν συμπεριλάβει κανείς όλο το περίπλοκο σύστημα υποχρεώσεων και δώρων που πρέπει να γίνουν ώστε να καλυφθούν αυτές (όλοι οι καλεσμένοι σε έναν γάμο παίρνουν δώρα η αξία των οποίων ποικίλλει αναλόγως της σχέσης με τους νεόνυμφους και τις οικογένειές τους), ο προϋπολογισμός φτάνει στις αρκετές δεκάδες χιλιάδες ευρώ. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που πολλοί νέοι Ιάπωνες προτιμούν είτε να αποφύγουν εντελώς την τελετή, είτε να την κάνουν αρκετό καιρό μετά από τον κατά νόμο γάμο τους. Εξ ου και δεν είναι ασυνήθιστο στην τελετή να συμπρωταγωνιστούν και τα παιδιά του ζευγαριού: ναι μεν τα γνωστά στερεότυπα περί παρθενίας ισχύουν και στην Ιαπωνία όμως όπως και στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες, τα χρόνια τα έχουν ελαφρύνει σημαντικά. Ίσως μάλιστα στην Ιαπωνία ακόμα περισσότερο καθώς αφενός τα συγκεκριμένα στερεότυπα δεν είχαν την υποστήριξη της θρησκείας και αφετέρου τα προβλήματα της υπογεννητικότητας και της απροθυμίας των νέων να παντρευτούν είναι πολύ πιεστικά για να επιτρέπουν στην κοινωνία να επιμένει στην τήρησή τους.
Αυτό που μπερδεύει ακόμα περισσότερο τους Δυτικούς είναι αυτό που ακολουθεί την τελετή, εν ολίγοις ο έγγαμος βίος. Ακόμα και σήμερα, η πλειονότητα των ζευγαριών στην Ιαπωνία λειτουργεί με βάση το παλιό σύστημα που θέλει το κατώφλι του σπιτιού να είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των ρόλων των δύο φύλων, όμως το να προσπαθήσει κανείς να αντιληφθεί την κατανομή των ρόλων αυτών με βάση τα δυτικά κριτήρια είναι καταδικασμένο σε αποτυχία. Με έναν τρόπο που βγάζει νόημα μόνο στην Ιαπωνία, οι ρόλοι είναι ισότιμοι· από μια άποψη μάλιστα, ίσως αυτός της συζύγου να έχει και μεγαλύτερο βάρος από αυτόν του συζύγου (η συνήθης πρακτική θέλει τον σύζυγο να δίνει όλον του τον μισθό στη σύζυγο και από εκεί και πέρα αυτή να του δίνει ένα χαρτζιλίκι που πρέπει να του κρατήσει για όλον τον μήνα –όλη η διαχείριση της οικογένειας, οικονομική και μη, είναι αποκλειστικά δική της δουλειά). Πρόκειται για μια ακόμα εκδοχή του γνωστού μοτίβου: η ιαπωνική κοινωνία έχει διαμορφώσει μια αντίληψη και μια πρακτική στηριγμένη σ’ αυτή που λειτουργούν –με τα προβλήματά τους, βεβαίως- μέσα στο δικό της πλαίσιο –αν όσοι βρίσκονται εκτός αυτού μπορούν να τις αντιληφθούν ή όχι είναι κάτι που σίγουρα δεν αφορά τους Ιάπωνες.
