Στις αρχές του 2012, η φιλοζωική οργάνωση International Fund for Animal Welfare, παρήγγειλε σε δύο ιαπωνικούς φορείς (την εταιρεία ESquare και το Ιαπωνικό Ερευνητικό Κέντρο) μια μελέτη που να δίνει μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη εικόνα της κατάστασης της φαλαινοθηρικής βιομηχανίας της Ιαπωνίας –η έρευνα θα έπρεπε να περιλαμβάνει εκτός από τα οικονομικά στοιχεία και στοιχεία σχετικά με το πώς βλέπουν οι Ιάπωνες όχι μόνο τη φαλαινοθηρία αλλά και την κατανάλωση του ίδιου του κρέατος της φάλαινας. Η έρευνα έγινε (υπάρχει διαθέσιμη σε διάφορα σημεία στο Ίντερνετ με τίτλο «The Economics of Japanese Whaling» και αποδεικνύει αυτό που ξέρουν όλοι όσοι έχουν μείνει λίγο στην Ιαπωνία και έχουν παρατηρήσει τον κόσμο γύρω τους: ότι οι Ιάπωνες στην καλύτερη περίπτωση αδιαφορούν για το θέμα και στη χειρότερη έχουν θέση απολύτως εναντίον του. Μ’ άλλα λόγια, όλη η ιστορία της φαλαινοθηρίας σίγουρα δε σχετίζεται με την ασυγκράτητη επιθυμία των Ιαπώνων να τρώνε κρέας φάλαινας.
Παρόλα αυτά η φαλαινοθηρία εξακολουθεί να υπάρχει και εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα μελανά σημεία της Ιαπωνίας στον υπόλοιπο κόσμο. Οι οικονομικοί λόγοι εξηγούνται στην παραπάνω έρευνα και άπτονται της ιδιόμορφης ημί-κρατιστικής φύσης της ιαπωνικής οικονομίας (βασικά η βιομηχανία της φαλαινοθηρίας επιζεί λόγω κρατικών επιχορηγήσεων, μάλλον αναποτελεσματικά μεταμφιεσμένη σε «επιστημονική έρευνα») αλλά αυτό που δεν αναφέρεται στις σελίδες της είναι ένα βαθύ χαρακτηριστικό της ιαπωνικής συνείδησης: η απροθυμία για αλλαγή, ειδικά των πραγμάτων που «έρχονται από παλιά». Το γεγονός ότι τόσο η εκτεταμένη φαλαινοθηρία όσο και η κατανάλωση του κρέατος των μεγάλων θαλάσσιων θηλαστικών στην Ιαπωνία δεν είναι τόσο παλιά αλλά προέκυψε, κυρίως, τον 20ο αιώνα και ειδικά μετά τον μεγάλο πόλεμο λόγω των ελλείψεων άλλων τροφίμων (εξ ου και το γεγονός ότι το κρέας της φάλαινας καταναλώνεται ακόμα σχεδόν αποκλειστικά από τους ηλικιωμένους που το έμαθαν τότε), περνάει σχετικά απαρατήρητο.
Αυτό που μάλλον αγνοούν οι οικολογικές οργανώσεις είναι ότι, στο μέτρο που η ιαπωνική φαλαινοθηρία έτσι κι αλλιώς έχει στόχο πληθυσμούς ζώων που δεν απειλούνται από εξαφάνιση (τις ρυγχοφάλαινες Μίνκε και τους φυσητήρες), ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα είναι να αφεθεί να εκπνεύσει μόνο του. Αυτή τη στιγμή, πάντα κατά την ίδια έρευνα, υπάρχουν αδιάθετοι πάνω από 5000 τόνοι κρέατος φάλαινας και όσο η κατανάλωση πέφτει (και θα συνεχίσει να πέφτει: στα χρόνια που βρίσκομαι στην Ιαπωνία χρειάστηκε να ψάξω πάρα πολύ για να βρω κρέας φάλαινας και ανθρώπους που το τρώνε συστηματικά) το απόθεμα αυτό θα αυξάνεται μέχρι που ακόμα και οι πιο προστατευτικές κυβερνήσεις θα αποφασίσουν να βάλουν τέλος. Το έχω γράψει και άλλοτε: η Ιαπωνία δεν αλλάζει μέσω εξωτερικής επιταγής αλλά μόνο όταν η ίδια αποφασίσει να αλλάξει και το κάνει με τους δικούς της ρυθμούς∙ μια ματιά στην ιστορία της αρκεί για να δείξει ότι αναλόγως των περιστάσεων, οι ρυθμοί αυτοί μπορούν να είναι πολύ πιο γρήγοροι (και τα αποτελέσματα της αλλαγής πολύ βαθύτερα) από ότι μπορεί να απαιτήσει η διεθνής κοινότητα.
Σημείωση: Ο Γιώργος Π. καλός φίλος, υδροβιολόγος και περιστασιακός συνοδοιπόρος στα ιαπωνικά πράγματα επισημαίνει ότι οι φυσητήρες βρίσκονται στην κατηγορία των απειλούμενων ειδών.
