Ο κ. Ιωάννης Δαγκλής είναι καθηγητής Διαστημικής Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος και Διευθυντής του Πανεπιστημιακού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Έχει εργασθεί σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα του εξωτερικού ανάμεσα τους και της Ιαπωνίας.
Είναι μεγάλη μας τιμή και χαρά που τον φιλοξενούμε στο GreeceJapan.com και μοιράζεται μαζί μας τις εντυπώσεις του από την Ιαπωνία όχι μόνο στο πλαίσιο της εργασίας του εκεί ως καθηγητής και ερευνητής αλλά και ως ταξιδιώτης. Όπως θα διαβάσετε στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μας έδωσε, η αγάπη του για την Ιαπωνία είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη!
Συνέντευξη: Τζούνκο Ναγκάτα 永田純子
Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την εργασία σας στην Ιαπωνία. Πως ξεκίνησε και πως συνεχίστηκε;
Καταρχάς σας ευχαριστώ για την επικοινωνία, υπεραγαπώ την Ιαπωνία και είναι μεγάλη χαρά για μένα να μιλήσω για τις εμπειρίες μου στην πατρίδα σας. Επιτρέψτε μου να σας πω ότι αν το τεστ DNA που έκανα πρόσφατα έδειχνε γονιδιακά ίχνη από την Ιαπωνία, δεν θα είχα εκπλαγεί. Μου έρχεται συχνά στο μυαλό η μεγάλη αγάπη για την Ιαπωνία ενός συμπατριώτη μου, που έζησε στη χώρα σας στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα – του φημισμένου ιρλανδοελληνικής καταγωγής Ιάπωνα συγγραφέα Γιάκουμο Κοϊζούμι. Εγώ δυστυχώς δεν έχω καταφέρει να μάθω ιαπωνικά πέρα από κάποιες στοιχειώδεις λέξεις και φράσεις.
Η πιο πρόσφατη διαμονή μου στην Ιαπωνία ήταν πριν από τριάμισι χρόνια, όταν ήμουν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ναγκόγια από τον Σεπτέμβριο ως τον Δεκέμβριο του 2017.
Ωστόσο η πνευματική και εργασιακή σχέση μου με την Ιαπωνία ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες – το 1990, όταν ήρθα για πρώτη φορά στη χώρα σας για ένα διεθνές συνέδριο που διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Τόκυο και πραγματοποιήθηκε στο θέρετρο του Χακόνε. Ήταν για μένα, έναν νέο επιστήμονα λίγο πριν την ολοκλήρωση του διδακτορικού μου, μια συνταρακτική εμπειρία, καθώς γνώρισα τρεις «θρυλικούς» για τη διαστημική επιστήμη Ιάπωνες (τον Σιουν-Ίτσι Ακασόφου, τον Ατσουχίρο Νισίντα και τον Γιόσουκε Καμίντε) και επιπλέον ήρθα σε επαφή με τον πολιτισμό, την κουλτούρα και τη γαστρονομία της Ιαπωνίας, που ήταν όλα εξίσου εντυπωσιακά για έναν 25χρονο Έλληνα. Σ’ εκείνο το ταξίδι πρωτοδιάβασα ιαπωνική λογοτεχνία – το «Ανοιξιάτικο χιόνι» του Γιούκιο Μισίμα, που πραγματικά με συγκλόνισε. Αργότερα γνώρισα και άλλους σπουδαίους Ιάπωνες λογοτέχνες, όπως τον Μπασό, τον Καουαμπάτα, τον Τανιζάκι, τον Μουρακάμι.
Αυτή λοιπόν η πρώτη μου επίσκεψη το 1990 ήταν το έναυσμα για αρκετές ακόμη. Το 1998 ήρθα, μετά από πρόσκληση του Καθηγητή Γιόσουκε Καμίντε, για τρεις μήνες ως Επισκέπτης Αναπληρωτής Καθηγητής στο STELab – το Εργαστήριο Γεωηλιακού Περιβάλλοντος, που βρισκόταν σε μια μικρή (για ιαπωνικά δεδομένα) πόλη – την Τογιοκάουα. Η τρίμηνη παραμονή μου ήταν επιστημονικά πολύ παραγωγική, αλλά είχε ένα συναισθηματικό κόστος, καθώς πήγα στην Ιαπωνία χωρίς την οικογένειά μου και οι τρεις γιοι μας ήταν τότε σε μικρή ηλικία. Μου έλειπαν και τους έλειπα. Μάλιστα ο ένας τους είχε πει το αμίμητο «Τόσα χρόνια που λείπει ο μπαμπάς, μπορεί και να γέρασε!». Ωστόσο οι επισκέψεις μου στο Τόκυο και το Κυότο, καθώς και ένα ταξίδι από το Ματσουμότο στην Τακαγιάμα μέσω των Ιαπωνικών Άλπεων με ενθουσίασαν.
Ακολούθησαν σύντομες επισκέψεις για συνέδρια το 2000, το 2007, το 2013 και το 2017 – τις δυο τελευταίες φορές με τον μεγάλο γιο μου και με τον δεύτερο γιο μου, που έμειναν και οι δύο ενθουσιασμένοι από την Ιαπωνία.
Το 2017 επανήλθα ως Καθηγητής (Designated Professor) για ένα τρίμηνο στη Ναγκόγια. Αυτή τη φορά δεν ήμουν μόνος, αφού οι γιοι μας έχουν πλέον ενηλικιωθεί και μπορούσε να με συνοδεύσει η σύζυγός μου. Θα έλεγα ότι αυτή η τελευταία (προς το παρόν) επίσκεψή μου ήταν το αποκορύφωμα της ιδιαίτερης σχέσης μου με την Ιαπωνία, από κάθε άποψη. Γνώρισα ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους και την ευγένειά τους, τον πολιτισμό, τη φύση, την παράδοση, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, τη γαστρονομία. Επισκεφθήκαμε σχεδόν όλους τους σπουδαίους ναούς και κήπους του Κυότο την φθινοπωρινή περίοδο των κόκκινων φύλλων, το αγαπημένο μου μαύρο Κάστρο του Κόρακα στο Ματσουμότο, το Κάστρο του Λευκού Ερωδιού στο Χιμέτζι, το μαγευτικό παραδοσιακό χωριό Σιρακάουα-Γκο αλλά και τις μαρτυρικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι.
Ποιές είναι οι εντυπώσεις σας από την ακαδημαϊκή εμπειρία σας στην Ιαπωνία;
Η ακαδημαϊκή μου εμπειρία στην Ιαπωνία ήταν άριστη. Οι Ιάπωνες συνάδελφοι χαρακτηρίζονται από υψηλή κατάρτιση, επαγγελματισμό, προσοχή στη λεπτομέρεια και διάθεση για συνεργασία. Οι συνεργασίες που δομήθηκαν κατά την τρίμηνη παραμονή μου το 2017 συνεχίζονται και σήμερα. Μάλιστα ο συνάδελφος Γιοσιζούμι Μιγιόσι, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ναγκόγια, είναι μέλος της εξωτερικής συμβουλευτικής επιτροπής ενός πανευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος που συντονίζω από πέρσι. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα συμμετείχα σε ένα συνέδριο που διοργανώθηκε από Ιάπωνες συναδέλφους – δυστυχώς διαδικτυακά λόγω των περιορισμών της πανδημίας COVID-19.
Υπάρχει συνεργασία ελληνικών και ιαπωνικών πανεπιστημίων στον τομέα της διαστημικής έρευνας και πως θα μπορούσε να προχωρήσει και να ενισχυθεί;
Βεβαίως υπάρχουν συνεργασίες ελληνικών και ιαπωνικών Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων σε διάφορους τομείς της διαστημικής έρευνας. Ένας τρόπος για να ενισχυθούν θα ήταν εστιασμένα κοινά ερευνητικά προγράμματα και ανταλλαγές μεταπτυχιακών φοιτητών και νέων επιστημόνων, καθώς και ένα πρόγραμμα αμοιβαίων σύντομων επισκέψεων. Σκοπεύουμε στο Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος να διερευνήσουμε τέτοιες δυνατότητες μέσω ενός μνημονίου συνεργασίας με την Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία JAXA.
Τι θυμάστε περισσότερο από τα ταξίδια σας στην Ιαπωνία;
Πάνω απ’ όλα θυμάμαι πάντα τον αλληλοσεβασμό, τη σεμνότητα και την πηγαία ευγένεια και φιλικότητα των ανθρώπων. Θυμάμαι την ασφάλεια και την καθαριότητα των πόλεων. Θυμάμαι και νοσταλγώ τους αξεπέραστης ομορφιάς κήπους και ναούς, κυρίως στο Κυότο και την Αρασιγιάμα αλλά και σε άλλες πόλεις, όπως τον κήπο Ριτσούριν του Τακαμάτσου, στο λιγότερο γνωστό στους ξένους νησί Σικόκου. Το επιβλητικό τοπίο στο μαυσωλείο του Τοκουγκάουα Ιεγιάσου στο Νίκο. Τα παραδοσιακή λουτρά της Ματσουγιάμα και τα θερμά λουτρά Κουροκάουα στο Κυούσου – ακόμη και τα θερμά λουτρά απλών ξενοδοχείων. Την ιδιαίτερη γαστρονομία της Ιαπωνίας, από το αριστοκρατικό καϊσέκι μέχρι τις λαϊκές ιζακάγια: τα κλασικά σασίμι και σούσι, τόσο σε ακριβά εστιατόρια, όσο και στα καϊτέν-ζούσι, την εκλεπτυσμένη τεμπούρα, το μυθικό χέλι χιτσουμαμπούσι της Ναγκόγια και το ταπεινό χέλι στα κάρβουνα στην ψαραγορά της Καναζάουα, μέχρι τις διάφορες τοπικές παραλλαγές ράμεν. Και τέλος, φυσικά θυμάμαι τα καταπληκτικά τρένα σινκάνσεν, την ταχύτητά τους, την ακρίβειά τους και τα απίστευτα πυκνά δρομολόγια.
Θα θέλαμε να μας κάνετε μια εισαγωγή στο Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος και για τους στόχους σας ως Πρόεδρος του.
To Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος (ΕΛΚΕΔ) είναι ένας σχετικά νεοσύστατος οργανισμός που χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να ολοκληρώσει τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που του επέτρεψαν να προχωρήσει στη φάση στελέχωσης. Εκτιμώ ότι μέχρι το καλοκαίρι το ΕΛΚΕΔ θα έχει περίπου 15 άτομα προσωπικό, που θα του επιτρέψουν να επιτελέσει την αποστολή του. Οι κύριες ευθύνες του ΕΛΚΕΔ είναι η διαμόρφωση της εθνικής διαστημικής πολιτικής και ενός στρατηγικού σχεδίου δράσης, ο προσδιορισμός κοινών στόχων βιομηχανίας, Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων, και ο συντονισμός, η διαχείριση και υλοποίηση διαστημικών προγραμμάτων, και η διαρκής υποστήριξη της πολιτείας σε ζητήματα διαστήματος.
Οι κυριότεροι βραχυπρόθεσμοι και μεσοπρόθεσμοι στόχοι μας είναι η ενθάρρυνση συνεργασίας και η επίτευξη συνέργειας Πανεπιστημίων και βιομηχανίας σε επιλεγμένες διαστημικές δραστηριότητες, η ενίσχυση της ανάπτυξης τεχνογνωσίας και ικανοτήτων στη χώρα μας, η υποστήριξη νέων επιστημόνων και η καλλιέργεια διεθνών συνεργασιών.
Η εμπειρία σας με την Ιαπωνία συμβάλλει στη συνεργασία Ελλάδας-Ιαπωνίας στο πλαίσιο του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος;
Θεωρώ ότι η εμπειρία μου και οι επαφές που διατηρώ με Ιάπωνες συναδέλφους θα συμβάλλουν με ουσιαστικό τρόπο στην περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας των χωρών μας στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παρακάτω επιλέξαμε μερικές πολύ όμορφες φωτογραφίες από το ιστολόγιο του κυρίου Δαγκλή.
Δείτε και τη σελίδα μας στα ιαπωνικά με φωτογραφίες του κ. Δαγκλή από το δάσος οξιάς στη Σαράνταινα του νομού Φθιώτιδας.
