Συχνά λέω ότι οι Ιάπωνες είναι τόσο καθαροί που κάνουν μπάνιο πριν κάνουν μπάνιο∙ οι περισσότεροι γελάνε νομίζοντας ότι χαριτολογώ όμως είναι πραγματικότητα: στην Ιαπωνία υπάρχει αυτό που θα λέγαμε «κουλτούρα μπάνιου», βασικό χαρακτηριστικό της οποίας είναι ότι το μπάνιο γίνεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι ένα κανονικό ντους με σαπουνάδα, τρίψιμο κ.λπ. (αν και γίνεται συνήθως σε καθιστή θέση, πιθανότατα λόγω του γνωστού προβλήματος χώρου στα ιαπωνικά σπίτια) και η δεύτερη είναι το «ο-φούρο» (お風呂), το χαλάρωμα 10-15 λεπτών σε μια μπανιέρα γεμάτη ζεστό νερό. Το τελευταίο μάλιστα είναι τόσο διαδεδομένο που, σε συνδυασμό με την αφθονία θερμών πηγών (η Ιαπωνία είναι γεμάτη ηφαίστεια) έχει μεταμορφωθεί στον πιο διαδεδομένο τρόπο διακοπών: αντί να πάνε στη θάλασσα για μπάνιο (όπως θα ήταν αναμενόμενο σε μια νησιώτικη χώρα) οι περισσότεροι Ιάπωνες περνούν τις διακοπές τους στα θέρετρα ονσέν (温泉) μουλιάζοντας στα ιαματικά νερά τους.
Ομολογώ ότι την πρώτη φορά που πήγα σε ονσέν το έκανα για την εμπειρία του πράγματος –ήμουν απλώς επισκέπτης στην Ιαπωνία οπότε δεν είχα κάτι από το οποίο χρειαζόμουν να αποδράσω. Με το πέρασμα των χρόνων ωστόσο, άρχισα να καταλαβαίνω τη λειτουργικότητά του και το πόσο αναγκαίο είναι, ειδικά αν ζει κανείς μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο της ιαπωνικής κοινωνίας. Όπως το ποτό μετά τη δουλειά είναι αναγκαίο για να αποσυμπιεστούν οι εντάσεις της ημέρας, το ονσέν είναι αναγκαίο για να αποσυμπιεστούν οι εντάσεις μηνών –πρακτικά πρόκειται για αυτό που στα αγγλικά λέγεται «pampering»: μερικές μέρες κατά τη διάρκεια των οποίων δεν κάνεις τίποτα άλλο πέρα από το να τρως (τα ξενοδοχεία στα ονσέν είναι πραγματικά γαστρονομικοί παράδεισοι τόσο από πλευράς ποσότητας όσο και από πλευράς ποιότητας), να χαλαρώνεις μέσα στο ζεστό νερό και να κοιμάσαι.
Αυτό που βρίσκω πιο ενδιαφέρον στα ονσέν (και στα αστικά αντίστοιχά τους, τα λουτρά «σέντο»/銭湯 που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και στις κεντρικές περιοχές του Τόκιο) είναι ότι είναι κοινά –οι λουόμενοι χωρίζονται απλώς σε άντρες και γυναίκες και ακόμα κι αυτό είναι μάλλον πρόσφατη επινόηση καθώς επιβλήθηκε σοβαρά κατά την εποχή του Μέιτζι και τη Δυτικοποίηση της χώρας. Η ιστορία λέει ότι η κοινή χρήση προέκυψε από πρακτική ανάγκη (έλλειψη ζεστού νερού και μπάνιων στα σπίτια) όμως η ύπαρξη και μόνο στην ιαπωνική γλώσσα της έκφρασης «χαντάκα νο τσουκιάι» (裸の付き合い) ή «γυμνή συναναστροφή» η οποία αναφέρεται στις κοινωνικές σχέσεις που κάνει κανείς γυμνός, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε ένα κοινό μπάνιο, με κάνει να πιστεύω ότι η πραγματική ανάγκη ήταν πιο βαθιά. Και παραμένει, αν κρίνει κανείς από το ότι ακόμα και σήμερα, σε μια εποχή που όλοι έχουν το ιδιωτικό τους μπάνιο, τα ονσέν και τα σέντο είναι συνήθως γεμάτα.
