Κάθε προσπάθεια περιγραφής του Τόκιο είναι καταδικασμένη σε αποτυχία∙ εκτός αν αποφασίσει κανείς να περιοριστεί σε μονολεκτικές ταυτολογίες του τύπου «μητρόπολη» ή σε κοινοτοπίες περί του μεγέθους του, περί της αφθονίας των πάντων, περί των τεράστιων πληθών των κατοίκων του, περί του σιδηροδρομικού του δικτύου κ.λπ. Όχι ότι όλα αυτά δεν είναι στοιχεία του φαινομένου που λέγεται «Τόκιο»∙ είναι, αλλά δεν αρκούν για να μεταφέρουν την ουσία: ότι πρόκειται όντως για ένα φαινόμενο, ίσως μοναδικό σε όλον τον κόσμο –μην έχοντας επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη, διατηρώ τις επιφυλάξεις μου γι αυτή όμως κρίνοντας από τις προσδοκίες μου για τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις και το πώς αυτές επαληθεύτηκαν ή διαψεύστηκαν όταν τις επισκέφθηκα, τείνω να πιστέψω ότι ο παραπάνω χαρακτηρισμός, όσο και αν φαντάζει υπερβολικός είναι ακριβής.
Το Τόκιο είναι η πληρέστερη απεικόνιση της «πόλης» με την έννοια που χρησιμοποιείται στα αγγλικά η λέξη «city» –κι αυτό είναι αστείο αν αναλογιστεί κανείς ότι τεχνικά δεν είναι πόλη αλλά ένας υπέρ-νομός ο οποίος συστεγάζει 23 δήμους, 26 πόλεις και 17 νησιά. Καμία από αυτές τις πόλεις δε λέγεται «Τόκιο», δεν υπάρχει «δήμος του Τόκιο» ή «δήμαρχος του Τόκιο» και ακόμα και οι ίδιοι οι ιάπωνες, προβληματισμένοι από την ιδιομορφία αυτής της περιοχής της έχουν δώσει το χαρακτηρισμό «το» («都») που σημαίνει «μητρόπολη» ή «πρωτεύουσα» (οι υπόλοιποι νομοί λέγονται «κεν»/«県») και στον ανώτατό άρχοντά της τον τίτλο του «κυβερνήτη» («τοτσίτζι»/«都知事»). Παρότι δε, για πολλούς από αυτούς η λέξη «Τόκιο» πολύ συχνά φιγουράρει στην πρόταση «το πρόβλημα του Τόκιο» (ήτοι, στην υδροκέφαλη υπέρ-επέκτασή του), αμφιβάλλω αν υπάρχει κανείς τους που δεν το σκέφτεται σαν την καρδιά της χώρας του.
Διαβόητο για την έλλειψη «κέντρου» –εκτός αν θεωρήσουμε σαν «κέντρο» το ανάκτορο του αυτοκράτορα και τους κήπους που το περιβάλλουν, θεωρία που ωστόσο δεν ενστερνίζεται κανείς- και για την απουσία ονομάτων και αριθμών στους δρόμους, δομημένο με έναν τρόπο και σε ένα βαθμό που δοκιμάζει τα όρια της λογικής οποιουδήποτε έχει συνηθίσει στην ευρωπαϊκή πολεοδομία και αρχιτεκτονική, ξέχειλο από μικροσκοπικά στενάκια που κρύβουν θησαυρούς τόσο για τους επισκέπτες όσο και για τους ίδιους τους κατοίκους του και από λεωφόρους που μοιάζουν να κυλούν όπως οι δρόμοι του Χάινλαϊν στην ομώνυμη ιστορία, πιο φωτεινό τη νύχτα από ότι οι περισσότερες πόλεις είναι την ημέρα, πιο φουτουριστικό από κάθε επιστημονική φαντασία και πιο παλιοκαιρίτικο από κάθε ιστορία, το Τόκιο είναι η επαλήθευση (και η διάψευση) όσων έχει ακούσει κανείς για την Ιαπωνία.
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΑΣ!
