Συμπληρώθηκαν πρόσφατα δύο χρόνια από τότε που η για πολλά χρόνια προέδρος του Ελληνικού Συλλόγου Ανθοδετικής IΚΕΜΠΑΝΑ της Σχολής Ohara Iαπωνίας Χαρούλα Παπαδοπούλου έφυγε από κοντά μας. Ο πρόωρος θάνατος της από ασθένεια το Νοέμβριο του 2010 στέρησε την ελληνοϊαπωνική κοινότητα από μια προσωπικότητα που πρόσφερε πολλά στην ανάπτυξη των ελληνοϊαπωνικών σχέσεων.
Η Χαρούλα Παπαδοπούλου δίδαξε επίσης για πολλά χρόνια στο Κολλέγιο Αθηνών την τέχνη της ιαπωνικής ανθοδετικής ΙΚΕΜΠΑΝΑ καθώς και σε πολλά σεμινάρια. Παράλληλα, σε συνεργασία με άλλους φορείς, διοργάνωνε κάθε χρόνο εκδηλώσεις και διαλέξεις δίνοντας μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε διάφορους τομείς του ιαπωνικού πολιτισμού.
Τον Νοέμβριο του 2008 ο Ελληνικός Σύλλογος Ανθοδετικής Ikebana της Σχολής OHARA Ιαπωνίας τιμήθηκε με το βραβείο του Υπουργείου Εξωτερικών της Ιαπωνίας για τη συμβολή του στην ανάπτυξη των πολιτιστικών σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Ιαπωνίας. Το βραβείο παρέλαβε η Χαρούλα Παπαδοπούλου από τον τότε Πρέσβη της Ιαπωνίας Τakanori Kitamura και ήταν μία έμπρακτη αναγνώριση του σημαντικού έργου της Χαρούλας Παπαδοπούλου και του Συλλόγου.
Η συνέντευξη που είχε δώσει στο GreeceJapan.com το 2006 η Χαρούλα Παπαδοπούλου
Η ανθοδετική τέχνη της Ιαπωνίας Ικεμπάνα έχει μια μακροχρόνια και σταθερή παρουσία στη χώρα μας. Από τη δεκαετία του 70 μέχρι σήμερα – αρχικά ως τμήμα του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου και στη συνέχεια ως Σύλλογος Ανθοδετικής Ικεμπάνα της Σχολής Οχάρα Ιαπωνίας – η “ελληνική” Ικεμπάνα αποτελεί μια από τις πιο συνεπείς εκφράσεις του ιαπωνικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται κυρίως σε κάποιες κυρίες που αφιέρωσαν και αφιερώνουν μεγάλο μέρος της ζωή τους στο να παρουσιάσουν την ομορφιά της ιαπωνικής αυτής τέχνης στη χώρα μας. Έχουμε την τιμή να φιλοξενούμε στις σελίδες μας μία από αυτές τις κυρίες, τη σημερινή πρόεδρο του Ελληνικού Συλλόγου Ανθοδετικής Ικεμπάνα της Σχολής Οχάρα Ιαπωνίας κα Χαρούλα Παπαδοπούλου.
Είστε πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Ανθοδετικής ΙΚΕΜΠΑΝΑ της Σχολής ΟΧΑΡΑ Ιαπωνίας. Μιλήστε μας για την ιστορία και τις δραστηριότητες του Συλλόγου.
O Ελληνικός Σύλλογος Ανθοδετικής Ικεμπάνα της Σχολής Οχάρα Ιαπωνίας είναι το επίσημο παράρτημα της Σχολής Οχάρα στην Ελλάδα. Ο αείμνηστος πρόεδρος του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου Κωνσταντίνος Μπέρτσος είχε την ιδέα να φέρει την Ικεμπάνα στην Ελλάδα, με τη συμπαράσταση της Ιαπωνικής Πρεσβείας. Τον Απρίλιο του 1979 διοργανώθηκε το πρώτο σεμινάριο με τη Master της Σχολής Οχάρα κυρία Reiko Kimura. Μετά από μερικά σεμινάρια ακόμη, έρχεται στην Αθήνα το 1982 σαν αντιπρόσωπος του Headmaster της Σχολής Houn Ohara, η κόρη του, Wakako Ohara, διευθύντρια τότε του International Division της Σχολής, συνοδευόμενη από τις masters κυρίες Τakahashi και Kimura, για τη δημιουργία παραρτήματος στην Ελλάδα. Για την προώθηση του σκοπού αυτού παρουσίασαν μια μεγάλη επίδειξη Ικεμπάνα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεττανία« σε πολυπληθές κοινό. Τότε ιδρύεται ο Ελληνικός Σύλλογος Ανθοδετικής Ικεμπάνα της Σχολής Οχάρα Ιαπωνίας με σκοπό τη διάδοση της υπέροχης αυτής τέχνης. Ο Σύλλογος ανακηρύσσεται επίσημο Παράρτημα (chapter) στην Ελλάδα με πρώτη πρόεδρο την αείμνηστη Ελένη Πετρακοπούλου. Οι δραστηριότητες του Συλλόγου αρχίζουν επισήμως τις αρχές του 1983. Τα λίγα στην αρχή μέλη που εργάζονται εθελοντικά και με μεράκι οργανώνουν σεμινάρια και εκθέσεις για να γίνει γνωστή η Ικεμπάνα. Σήμερα ο Σύλλογος έχει περίπου 100 μέλη και οι δραστηριότητές του πάντα με στόχο τη διάδοση της Ικεμπάνα διευρύνονται και βελτιώνονται συνεχώς. Ο κύριος σκοπός του Συλλόγου είναι η διάδοση της Ικεμπάνα Οχάρα. Για το σκοπό αυτό διοργανώνει εκθέσεις, παρουσιάσεις, προβολές και σεμινάρια με εκπαιδεύτριες μέλη του. Ήδη, ο Σύλλογος προσκαλείται για εκθέσεις και σεμινάρια και εκτός Αθηνών. Για τη συνεχή ενημέρωση και μετεκπαίδευση των εκπαιδευτριών και όλων των μελών του Συλλόγου, διοργανώνονται κάθε χρόνο σεμινάρια με masters της Σχολής ΟΧΑΡΑ από την Ιαπωνία και την Ευρώπη. Ακόμη διοργανώνει συνεστιάσεις, εκδρομές και άλλες εκδηλώσεις για τα μέλη του. 0 Σύλλογος έχει πάντα πολύ καλή συνεργασία με τον Ελληνο-Ιαπωνικό Σύνδεσμο του οποίου σήμερα πρόεδρος είναι ο κ Δ. Βρστσάνος και με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας καθώς και με το Ελληνο-Ιαπωνικό Εμπορικό Επιμελητήριο.
Το Μάρτιο του 2006 η σχολή Οχάρα της Ιαπωνίας γιόρτασε τα 110 χρόνια από την ίδρυσή της. Μάλιστα ο ιδρυτής της Unshin Οhara (1861-1916) γεννήθηκε στο Ματσούε, την πόλη που είναι συνδεδεμένη με τη ζωή και το έργο του Λευκάδιου Χέρν.
Η Σχολή Οχάρα είναι μία από τις 4 μεγαλύτερες σχολές Ικεμπάνα στην Ιαπωνία. Ο Unshin Οhara ίδρυσε τη Σχολή στα τέλη του 19ου αιώνα. Το 1916 τον Unshin Ohara διαδέχθηκε ο δεύτερος Headmaster Kun Ohara ο οποίος ανέπτυξε και έθεσε τους πρώτους κανόνες για την τεχνική της Μoribana. Το 1938 ο τρίτος Headmaster Houn Ohara διαδέχθηκε τον πατέρα του. Οι δραστηριότητές του άρχισαν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Κατάφερε να μετατρέψει τη Σχολή σε ένα παγκόσμιο οργανισμό. O γιος του, Νatsuki Ohara, δυστυχώς αρρώστησε και έφυγε πολύ νέος από τη ζωή. Πατέρας και γιος είχαν διοργανώσει μαζί πολλές εκθέσεις. O Natsuki Ohara έδωσε στην Ικεμπάνα καινούργιες φόρμες δημιουργώντας το Hanamai και Hana-ishο. Μετά το θάνατό του, ονομάστηκε 4ος Headmaster. Ο γιος και διάδοχός του Natsuki Ohara, Hiroki, θα αναλάβει σύντομα τα καθήκοντά του ως 5ος Headmaster.
Η Ανθοδετική είναι μια από τις αρχαιότερες τέχνες του κόσμου και δεν έλειψε βέβαια και από τη χώρα μας όπου στην αρχαία (αλλά και σύγχρονη) Ελλάδα κατείχε σπουδαίο ρόλο κυρίως στη σύνθεση των στεφανιών. Εκεί όμως που απέκτησε ξεχωριστή σημασία και φιλοσοφική διάσταση είναι στην Ιαπωνία. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια νια την ιστορία και τεχνική της Ικεμπάνα;
Η Ικεμπάνα είναι μία από τις παραδοσιακές τέχνες της Ιαπωνίας. Είναι η τέχνη που κάνει τα λουλούδια να ζουν μετά την κοπή τους, τους δίνει δηλαδή μια δεύτερη πρόσκαιρη ζωή τοποθετώντας τα σε ειδική μεταλλική βάση με καρφιά, που ονομάζεται kenzan, μέσα σε ένα ρηχό δοχείο με λίγο νερό, αλλά και η τέχνη που μας μαθαίνει πως να διευθετήσουμε με ένα ωραίο τρόπο τα λουλούδια μέσα σε ένα βάζο και να μοιραστούμε αυτήν την ομορφιά με τους φίλους ή τους καλεσμένους μας ή ακόμα και για τη δική μας ψυχική έκφραση και ευχαρίστηση.
Η λέξη Ικεμπάνα είναι σύνθετη, από τη λέξη ΙΚΕ που προέρχεται από το ρήμα IKERU που σημαίνει τακτοποιώ, ξαναζωντανεύω και από τη λέξη ΒΑΝΑ η οποία προέρχεται από τη λέξη ΗΑΝΑ που σημαίνει λουλούδι στα ιαπωνικά. Χάριν ευφωνίας το Η έχει μετατραπεί σε Β. Η Ικεμπάνα είναι φιλοσοφία και τέχνη. Ξεκίνησε αρκετούς αιώνες πριν, σαν θρησκευτική τελετουργία, σαν προσφορά στους νεκρούς και τον Βούδα. Πήρε μορφή τέχνης την εποχή Muromachi(1333-1568). Πολλοί παράγοντες συνέτειναν στην ανάπτυξή της. O σπουδαιότερος ήταν το φυσικό τοπίο.
Η Ιαπωνία αποτελείται από νησιά και βουνά. Οι τέσσερις εποχές του έτους, η κάθε μία με τη δική της χαρακτηριστική ομορφιά δημιούργησαν το κατάλληλο υπόβαθρο για την ωρίμανση της ιαπωνικής κουλτούρας. Οι διαφορετικές εκφάνσεις της φύσης και οι αλλαγές της κάθε εποχής επηρέασαν τα συναισθήματα του ιαπωνικού λαού και αυτά τα συναισθήματα βρήκαν έκφραση στην Ικεμπάνα. Σε κάθε σύνθεση Ικεμπάνα η τακτοποίηση του υλικού έχει πολύ μεγάλη σημασία. Τα υλικά της σύνθεσης (κλαδιά, λουλούδια, φύλλα, ρίζες) τακτοποιούνται σύμφωνα με προσδιορισμένους κανόνες. Υπάρχουν τρεις κύριες γραμμές τοποθετημένες σε τριγωνική μορφή. Οι γραμμές αυτές συμβολίζουν τον ουρανό, τη γη και τον άνθρωπο. Υπάρχει επίσης σαφής συμβολισμός του χρόνου (παρελθόν, παρόν και μέλλον) από τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Ανοικτά λουλούδια χρησιμοποιούνται για το παρελθόν, μισάνοιχτα λουλούδια για το παρόν και μπουμπούκια για το μέλλον. Κάθε σύνθεση κάνει και μια αναφορά στην εποχή του έτους με τη χρησιμοποίηση των ανάλογων υλικών. Η γραμμική τελειότητα, η χρωματική αρμονία αλλά και ο χώρος και η αρμονική σχέση μεταξύ βάζου και υλικού αποτελούν τα κυριότερα θέματα μελέτης. Η Ικεμπάνα δεν είναι μόνο ένας ευχάριστος σχεδιασμός, δεν είναι μόνο διακόσμηση. Αντιπροσωπεύει την ηρεμία και τη γαλήνη που νοιώθει κάθε άνθρωπος όταν επικοιvωνεί με το περιβάλλον και τη φύση, τη χαρά της δημιουργίας αλλά και την ευχαρίστηση της προσφοράς στον συνάνθρωπό του. Σήμερα εξακολουθεί να παραμένει ένα ζωντανό στοιχείο στη σύγχρονη παγκόσμια τέχνη. Σε όλη την υφήλιο κυκλοφορεί η φράση, «φιλία μέσω των λουλουδιών».
Πως ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για την Ικεμπάνα;
Πριν ασχοληθώ με την Ικεμπάνα είχα κάνει σπουδές στη διακόσμηση εσωτερικού χώρου, στην κεραμική, στο σμάλτα σε μέταλλο, στη χειροτεχνία με διάφορες κατασκευές και στη ζωγραφική. Ενδιαφερόμουν πάντα για την τέχνη και όταν τυχαία διάβασα σε κάποια εφημερίδα για τη διοργάνωση σεμιναρίου Ικεμπάνα από τον Ελληνο-Ιαπωνικό Σύνδεσμο, ενδιαφέρθηκα να το παρακολουθήσω. Έτσι βρέθηκα στα γραφεία του Ελληνο-Ιαπωνικού Συνδέσμου τον Ιανουάριο του 1984 να μαθαίνω Ικεμπάνα.
Διδάσκετε Ικεμπάνα και στο πρόγραμμα επιμόρφωσης ενηλίκων του Κολλεγίου Ψυχικού
Όταν απέκτησα το δίπλωμα instructors άρχισα να διδάσκω εθελοντικά στα γραφεία του Συλλόγου μας. Παράλληλα Θέλησα να φρεσκάρω τις γνώσεις μου σε θέματα αρχιτεκτονικής και διακόσμησης μετά από αρκετά χρόνια. Έτσι παρακολούθησα το αντίστοιχο τμήμα που είχε το πρόγραμμα επιμόρφωσης ενηλίκων στο Κολλέγιο Ψυχικού. Τότε σκέφτηκα να προτείνω να γίνουν εκεί και μαθήματα Ικεμπάνα Οχάρα. Η πρόταση έγινε αποδεκτή και έτσι άρχισα στις αρχές του 1989 να διδάσκω και εκεί Ικεμπάνα. Η διδασκαλία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Κάθε χρόνο στο τέλος του διδακτικού έτους συμμετέχουν οι μαθήτριες μου στην έκθεση που διοργανώνεται στο θέατρο του Κολλεγίου για όλα τα καλλιτεχνικά τμήματα του προγράμματος επιμόρφωσης ενηλίκων.
* Οι συνθέσεις στις φωτογραφίες είναι της Χαρούλας Παπαδοπούλου
