Το γύρο των ιαπωνικών Μέσων έκαναν τα πρόσφατα σχόλια του –ηλικιωμένου για τη σόου-μπιζ αλλά ακόμα με κάποια επιρροή- τραγουδιστή και ηθοποιού GACKT: στο μπλογκ του, ο 42χρονος καλλιτέχνης από την Οκινάουα ξέσπασε εναντίον του σχεδίου «Cool Japan» διερωτώμενος με ασυνήθιστη ευθύτητα «Υπάρχει κανείς που ζει στην Ιαπωνία και μπορεί να εξηγήσει τι είναι το ‘Cool Japan’; Εγώ δεν μπορώ –πόσοι μπορούν; Το θέμα είναι θλιβερό.» Για όσους δεν έχουν καν ακούσει τον όρο, πρόκειται για μια ιδέα που εισηγήθηκε πρώτος ο αμερικανός δημοσιογράφος Ντάγκλας ΜακΓκρέι το 2002 και που έσπευσαν (ούτως ειπείν) να υιοθετήσουν πρώτα τα ιαπωνικά ΜΜΕ και στη συνέχεια, το 2010 η ιαπωνική κυβέρνηση –στην πιο απλή της μορφή πρόκειται για αξιοποίηση στοιχείων της σύγχρονης ιαπωνικής κουλτούρας όπως τα άνιμε, η J-Pop, η μόδα του δρόμου, η λαϊκή κουζίνα κ.α. προκειμένου η Ιαπωνία να αναδειχθεί σε πολιτισμική υπερδύναμη και να αντισταθμίσει έτσι τις απώλειες που συσσωρεύει η βιομηχανία της, ειδικά μετά την έλευση στο προσκήνιο της Κίνας και της Κορέας.
Όπως λέει και ο ίδιος, ο GACKT δεν είναι ο μόνος που αναρωτιέται τι είναι το «Cool Japan» –αν εξαιρέσει κανείς τη χρήση της φράσης σε διάφορα, συνήθως στερούμενα σοβαρότητας, άκριτα «φίλο-ιαπωνικά» σάιτ, στα 5 χρόνια από την επίσημη υιοθέτηση της ονομασίας δεν έχει γίνει τίποτα οργανωμένο προς την κατεύθυνση της προώθησης της ιαπωνικής κουλτούρας στο εξωτερικό ή προς την υποστήριξή της στο εσωτερικό. Άνθρωποι εντός της αγοράς όπως προφανώς είναι ο GACKT, σίγουρα μπορούν να επισημάνουν καλύτερα λεπτομέρειες σχετικά με τον προϋπολογισμό της καμπάνιας και να θέσουν ερωτήσεις σχετικά με τους αποδέκτες του όμως ακόμα και αν αποδεχθεί κανείς ότι τα πάντα έγιναν με τον πλέον διαφανή τρόπο, η ουσία παραμένει: η πιο αδιάσειστη απόδειξη ότι κάποιος ή κάτι δεν είναι «κουλ» είναι να αυτοαποκαλείται έτσι. Και βεβαίως υπάρχει κι εκείνο το ενοχλητικό παλιό ρητό που λέει ότι η καμήλα είναι ένα άλογο που το σχεδίασε επιτροπή. (Για όποιον δεν το έχει καταλάβει, οι επιτροπές και οι πάσης φύσεως ομάδες είναι πολύ σημαντικό πράγμα στην Ιαπωνία –και όχι μόνο σε ό,τι σχετίζεται με το μεγάλο ή το μικρότερο κράτος.)
Αυτό που προσωπικά βρίσκω πιο θλιβερό στη συζήτηση περί «Cool Japan» είναι ότι εκθέτει για μια ακόμα φορά την αδυναμία των Ιαπώνων να επικοινωνήσουν με τους μη-Ιάπωνες. Όταν έχει κανείς στη διάθεσή του ένα τόσο ευρύ φάσμα πολιτισμικών προϊόντων –η Ιαπωνία έχει να παρουσιάσει μια αδιάλειπτη παραγωγή πολιτισμού επί 12 αιώνες, από την περίοδο Νάρα στις αρχές του 8ου αιώνα ως σήμερα- είναι επιεικώς απερίσκεπτο να αποφασίζει ότι άξιο εξαγωγής είναι μόνο ένα ελάχιστο υποσύνολο του φάσματος αυτού. Και είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας (αν και το πιο ακριβές θα ήταν «εγγυημένης αναποτελεσματικότητας») να αποπειραθεί μια τέτοια εξαγωγή με όρους μιας υποτιθέμενης «πίεσης» από έναν πολιτισμό με τον οποίο βρίσκεται επί 150 χρόνια σε μόνιμη σχέση αμοιβαίας παρερμηνείας. Η Ιαπωνία είναι όπως είναι η Ρολς Ρόις: δεν έχει ανάγκη να είναι «κουλ» γιατί η ποιότητα του πολιτισμού της, αυτού που είναι στα μουσεία και αυτού που είναι στους δρόμους πάει πολύ πέρα από τέτοιους χαρακτηρισμούς.
