Ανοίγοντας τον καθρέφτη

Greecejapan_Kagami_Mochi
Φωτογραφία © Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης

Ένα γράμμα σχετικά με το οσέτσι δε θα μπορούσε παρά να ακολουθηθεί από ένα σχετικά με το καγκάμι-μότσι (鏡餅) το απόλυτο, ίσως, σύμβολο της ιαπωνικής πρωτοχρονιάτικης περιόδου· πολύ δε περισσότερο αν σκεφτεί κανείς ότι το γράμμα αυτό, θα δημοσιευτεί στις 11 Ιανουαρίου, την ημέρα που κανονικά η ιδιότυπη αυτή τροφή –μισή  γλυκιά, μισή αλμυρή, ταυτόχρονα άνοστη και με μια δική της λεπτή γεύση- θα σπάσει, πάντα με το χέρι ή με κάποιο ξύλινο σφυρί αλλά σίγουρα δε θα κοπεί με μαχαίρι και θα μαγειρευτεί, συνήθως στη σούπα οζόουνι (お雑煮) ή απλώς ψημένο πάνω σε μια σχάρα. Η όλη διαδικασία λέγεται “καγκάμι-μπιράκι” (鏡開き) ή “σπάσιμο του καθρέφτη” και είναι τόσο ταυτόσημη με την ιδέα της γιορτής και της νέας αρχής που παρά την τυπική ημερομηνία της, έχει γενικευθεί ώστε να συμπεριλαμβάνεται σε διάφορα άλλα χαρμόσυνα γεγονότα: γάμους, εγκαίνια, πρεμιέρες κ.λπ.

Ο “καθρέφτης” στην προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει: αυτό που θεωρείται καθρέφτης –στο όνομα των μότσι (κέικ φτιαγμένων από χτυπημένο ρύζι) και στην τελετή- είναι τα ίδια τα μότσι επειδή είναι στρογγυλά και μοιάζουν, υποτίθεται, με τους στρογγυλούς μπρούτζινους καθρέφτες της κλασικής Ιαπωνίας και, ακόμα παλιότερα, με τον καθρέφτη στον μύθο της θεάς Αματερασού και από εκεί στον Σιντοϊσμό και στα τρία σύμβολα του αυτοκράτορα. Τα μότσι-καθρέφτης της Πρωτοχρονιάς είναι δύο, το ένα επάνω στο άλλο και συνήθως πάνω τους υπάρχει ένα μικρό πικρό πορτοκάλι ντάι-ντάι (橙), τόσο για διακοσμητικούς λόγους όσο και επειδή η λέξη “ντάι-ντάι” σημαίνει, γραμμένη με άλλα ιδεογράμματα (代々), “από γενιά σε γενιά”, μια ακόμα παραπομπή στη μακροβιότητα, στην αίσθηση της συνέχειας και στη διάθεση των ανθρώπων της περιόδου Έντο για λογοπαίγνια –η αναφορά στην περίοδο είναι αναπόφευκτη καθώς ο άνθρωπος που σημάδεψε την αρχή της, ο πρώτος σογκούν Τοκουγκάουα, υποτίθεται ότι είναι ο άνθρωπος που καθιέρωσε το τελετουργικό καγκάμι-μπιράκι.

Ακόμα και αν δεν είναι κανείς σιντοϊστής, είναι δύσκολο να μη βρει συναρπαστικό όλο αυτό το περίπλοκο παιχνίδι συμβολισμών γύρω από τα δύο μικρά μότσι που εμφανίζονται κάθε Δεκέμβριο μέσα σε συσκευασίες από λείο, ματ πλαστικό που μοιάζουν να έχουν βγει από κάποιο φουτουριστικό εργαστήριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας· ιδιαίτερα όταν τα δει σε όλη τους την τελετουργική μεγαλοπρέπεια, να κάθονται στωικά σαν κούκλα Νταρούμα (την οποία κάπως θυμίζουν σαν σχήμα) σε έναν δίσκο προσφορών σάνπο (三宝) μαζί με  το ντάι-ντάι, τις κόκκινες, λευκές και χρυσές κορδέλες και τα κορδόνια μίζου-χίκι (水引) από στριμμένο χαρτί στην καμιντάνα, τον σιντοϊστικό βωμό του σπιτιού για να καλωσορίσουν, όπως και το οσέτσι το πνεύμα της νέας χρονιάς. Και να μη συγκινηθεί κάπως όταν θα σπάσουν και θα φαγωθούν, θυσία στην ελπίδα των ανθρώπων ότι οι μέρες που θα έρθουν θα είναι καλύτερες από αυτές που έφυγαν.

ENGLISH

Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Γρηγόρης Μηλιαρέσης
Δημοσιογράφος και μεταφραστής. Έχει συνεργαστεί με πλειάδα εφημερίδων, περιοδικών (τόσο του γενικού όσο και του ειδικού τύπου) και εκδοτικών οίκων και με ειδίκευση στο Ίντερνετ, τις πολεμικές τέχνες και την Ιαπωνία όπου και ζει τα τελευταία χρόνια. Από το 2012 μέχρι το 2016 έγραφε την εβδομαδιαία στήλη στο GreeceJapan.com "Γράμματα από έναν αιωρούμενο κόσμο" και το 2020 κυκλοφόρησε το ομότιτλο βιβλίο του. Περισσότερα στη συνέντευξη που είχε δώσει στο GreeceJapan.com.

Η αναδημοσίευση περιεχομένου του GreeceJapan.com (φωτογραφιών, κειμένου, γραφικών) δεν επιτρέπεται χωρίς την εκ των προτέρων έγγραφη άδεια του GreeceJapan.com

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πρόσφατα