“Αυτές οι φωτογραφίες είναι ο λόγος που παγιδεύτηκα στο Τόκιο” είναι ο τίτλος ενός θέματος που κυκλοφόρησε πρόσφατα, αρχικά στο “Medium” και στη συνέχεια και σε κάποιο ελληνικό σάιτ λάιφσταϊλ· πρόκειται όντως για μια ποιητική καταγραφή της σάιμπερ-πανκ πλευράς του Τόκιο, τόσο φωτογραφικά, με μερικές εξαιρετικές μαυρόασπρες φωτογραφίες όσο και γραπτά, με μια αφήγηση μισό-πραγματική, μισό-φανταστική. Ομολογώ ότι το απόλαυσα όμως σε κάποιο επίπεδο με ενόχλησε κάπως: και αυτό επειδή ενισχύει την άποψη (το στερεότυπο καλύτερα) της “χάι-τεκ Ιαπωνίας”. Και με ενόχλησε γιατί η Ιαπωνία που βλέπω γύρω μου όχι μόνο δεν είναι χάι-τεκ αλλά είναι, συχνά κουραστικά, το αντίθετο. Ή, για να είμαι πιο ακριβής, είναι ταυτόχρονα πολύ χάι-τεκ σε ορισμένα πράγματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι κρυμμένα (όπως π.χ. τα ρομποτικά της εργοστάσια) αλλά πολύ λόου-τεκ σε πολύ περισσότερα άλλα τα οποία είναι πανταχού παρόντα –όπως π.χ. τα φαξ.
Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που μπόρεσα να βρω, αυτή τη στιγμή υπάρχουν φαξ στο 59% των ιαπωνικών σπιτιών και σε όλες τις ιαπωνικές εταιρείες –ειδικά στις μικρές και μεσαίες που αποτελούν, ακόμα, τη ραχοκοκαλιά της ιαπωνικής οικονομίας, αλλά ακόμα και στις περισσότερες από αυτές που υποτίθεται ότι βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας. Και δεν υπάρχουν απλώς: χρησιμοποιούνται και μάλιστα πολύ, κάθε χρόνο βγαίνουν καινούρια και κάθε χρόνο πουλιούνται πάνω από δύο εκατομμύρια από αυτά. Ήτοι, οι Ιάπωνες δε δείχνουν ιδιαίτερα πρόθυμοι να εγκαταλείψουν την παλιά τους συνήθεια, είτε επειδή είναι πολύ ηλικιωμένοι για να αποκτήσουν καινούριες, είτε επειδή τους αρέσει (ή τους έρχεται πιο εύκολο) να γράφουν στο χέρι, είτε επειδή ανησυχούν για το απόρρητο των δεδομένων τους αν μεταφέρουν όλες τις επικοινωνίες τους στο Ίντερνετ, είτε επειδή τους φαίνεται (και είναι) πιο επίσημο αφού το χαρτί μένει και μπορεί να σφραγιστεί με τα σφραγιδάκια που χρησιμοποιούν αντί για υπογραφές, είτε για κάποιον ακόμα από τη μια ντουζίνα λόγους που καταγράφουν τα ΜΜΕ, τοπικά και διεθνή.
Οι αναγνώστες των “Γραμμάτων” αυτών θα έχουν αναγνωρίσει ήδη μια ακόμα παραλλαγή στο γνωστό (και εδώ είμαι εγώ πια εκείνος που ετοιμάζεται να ξεκινήσει το γλίστρημά του στην κατηφόρα των στερεοτύπων) μοτίβο των αντιφάσεων –και βεβαίως δεν αναφέρομαι μόνο στα φαξ: γενικεύω όπως γενικεύει και το κείμενο που πυροδότησε αυτήν εδώ την, ούτως ειπείν, απάντηση. Ωστόσο, θα έλεγα ότι εδώ η αντίφαση είναι πιο ήπια από άλλες καθώς η λόου-τεκ πλευρά των Ιαπώνων είναι πολύ μεγαλύτερη σε έκταση από την χάι-τεκ. Τα φαξ δεν είναι ένα αποσπασματικό φαινόμενο, είναι απλώς ένα που κάνει πολλή εντύπωση επειδή στις δυτικές χώρες έχει –κυριολεκτικά- μπει στα μουσεία, όμως στην καθημερινή ζωή στην Ιαπωνία οι περιπτώσεις που η τεχνολογία που χρησιμοποιείται θα θεωρούταν παρωχημένη οπουδήποτε αλλού είναι, κατά την επιεικέστερη εκτίμηση, αμέτρητες. Στην ουσία δεν πρόκειται για μια χάι-τεκ χώρα που διατηρεί ορισμένες –γραφικές- αναμνήσεις από το παρελθόν: πρόκειται για μια λόου-τεκ χώρα που σε ορισμένα σημεία ξέφυγε πολύ μπροστά. Και αυτό δεν είναι κριτική αλλά απλή περιγραφή μιας κατάστασης που κατά τη γνώμη του γράφοντος δε στερεί τίποτα από τη γοητεία της.
