Μάλλον θα ακουστεί σαν βλασφημία απέναντι σε όλα εκείνα τα υπέροχα κλισέ: το Φούτζι με τη χιονισμένη κορυφή, τις ανθισμένες κερασιές, το υπαινικτικό χαμόγελο των γκέισα πίσω από μια χάρτινη ομπρέλα στην Ασακούσα, τα ψυχεδελικά νέον που φωτίζουν τις νύχτες της Γκίνζα ή της Ακιχαμπάρα, τα ξύλινα κόκκινα γεφυράκια στους κήπους του Κιότο ή τους ναούς της Καμακούρα με τις μαυρισμένες από τους αιώνες πύλες. Για μένα, και αυτό σίγουρα σημαίνει περισσότερα για τις δικές μου καταβολές, η πιο χαρακτηριστική εικόνα της Ιαπωνίας, η εικόνα που δείχνει με τον καλύτερο τρόπο τη ζωντάνια αυτής της χώρας και τον μοναδικό τρόπο που συνδυάζει στοιχεία από όλες τις φάσεις της ιστορίας της είναι τα σότεν-γκάι (商店街), οι εμπορικοί δρόμοι που βρίσκει κανείς σε όλες τις γειτονιές όλων των πόλεων, συνήθως κοντά στους σταθμούς των τρένων ή, αν η πόλη είναι πραγματικά παλιά, κοντά στους παλιότερους ναούς της.
Δεν έχω βρει πουθενά κάποια αξιόπιστη πηγή που να αναφέρει πώς ξεκίνησαν τα σότεν-γκάι όμως η θέση τους, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις διατηρείται μέχρι σήμερα μαρτυρά ότι χτίστηκαν γύρω από σημεία που ούτως ή άλλως είχαν κίνηση –εξ ου και το περί σταθμών και ναών που ανέφερα παραπάνω. Είναι επίσης σχετικά ασφαλές να υποστηρίξει κανείς ότι μεγάλωσαν την περίοδο Έντο, όταν οι έμποροι και οι τεχνίτες άρχισαν να αποκτούν περισσότερη σημασία από τους σαμουράι σε μια κοινωνία που είχε πάψει να ασχολείται με τον πόλεμο του Μεσαίωνα και περνούσε τη δική της, ιδιότυπη Αναγέννηση. Με αφορμή τους σταθμούς στους παλιούς εθνικούς δρόμους (που μεταμορφώθηκαν στους σταθμούς των τρένων) και τους ναούς, οι τεχνίτες έστησαν τα εργαστήριά τους και οι έμποροι τα μαγαζιά τους και σιγά-σιγά δημιουργήθηκαν κέντρα που εξελίχθηκαν στις γειτονιές που θα βρει κανείς ακόμα και σήμερα.
Εστιατόρια και ταβέρνες, καταστήματα τροφίμων, ρούχων, βιβλιοπωλεία και καθαριστήρια, εργαστήρια, κουρεία και κομμωτήρια, καφέ και περίπου οτιδήποτε άλλο μπορεί να χρειαστεί κανείς κάνουν τα στα σότεν-γκάι να σφύζουν από ζωή, ενώ τα game-center και τα πατσίνκο κάνουν τη ζωή αυτή να μη σταματάει με το τελευταίο τρένο όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες γειτονιές. Είναι εκεί, όπως στα σουκ και στα παζάρια του Κάιρο, της Ντάκα και της Δαμασκού που βλέπει κανείς τους ανθρώπους της χώρας –σαραρίμαν και όφις-ρέντι, νοικοκυρές, συνταξιούχους μαθητές και φοιτητές και άστεγους και αργόσχολους- όπως πραγματικά είναι: να επικοινωνούν, να γελάνε, να δοκιμάζουν και να φροντίζουν όλα εκείνα τα ασήμαντα πράγματα από τα οποία αποτελείται η βαρετή καθημερινότητα με τις μικρές της χαρές, τις μικρές της συγκινήσεις και τα μικρά της δράματα. Και που συνειδητοποιεί ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο εξωτικό, πιο όμορφο και πιο ενδιαφέρον από αυτή –στην Αθήνα, στο Τόκιο ή οπουδήποτε αλλού.
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΑΣ!
